اعتقاد و باور به امام زمان (ع) و معرفت و محبت ایشان از نظر فردی، خانوادگی و اجتماعی دارای تأثیرات مثبت فراوانی است که شناخت این آثار موجب افزایش دلبستگی و تشویق بیشتر در جهت تقویت مبانی ولائی انسان در محیط خانواده و روابط خانوادگی و تربیت فرزندان خواهد شد. برخی از فوائد مهدی محوری در خانواده عبارت است از:

1. وجود حامی معنوی

از سلسله نیازهای انسان، نیاز به معنویت و نورانیّت باطن است، در این راستا یکی از نیازهای آدمی، نیاز به حامی معنوی، پدر روحانی و ارتباط ملکوتی با انسانهای عرشی است.
خانواده های مهدی باور به زیباترین شکل ممکن می توانند از وجود مقدس و نازنین امام مهدی (ع) به عنوان پدر معنوی و حامی روحانی خود بهره مند شوند. حضرت علی (ع) در توصیف شخصیت امام می فرماید:
(فالإمام...الأبُ الشفیق مَفزَعُ العِبادَ فی الدَّواهی...) (1)
«امام پدری مهربان و پناهگاه بندگان در مصائب، سختی ها و گرفتاری هاست.»
حضرت صاحب (ع) در خطاب به شیخ مفید (رحمه الله) می فرمایند:
(إنّا غَیرُ مَهمَلین لِمُراعاتِکُم و لا ناسینَ لِذِکرکُم....) (2)
«ما در رسیدگی و سرپرستی شما، کوتاهی و اهمال نکرده ایم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم.»

2. وجود ناظر اخلاقی و دینی

در یک جامعه آرمانی و اسلامی، اصل (ألم یَعلَم بأنَّ الله یَری) (3) کاربرد ویژه ای دارد. که باعث نگهداری خویشتن و مراقبتهای ویژه فردی برای هر کسی می شود.
در این میان، خانواده های مهدوی باور و مهدی یاور به یک احساس زیبای دیگری نیز می رسند و آن احساس نظارت مستقیم امام عصر(ع) بر زندگی و اعمال و رفتار و گفتار آنهاست.
بر اساس عقائد دینی، ما امام را ناظر بر اعمال خود می دانیم. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:
(وَ قُل اعمَلُوا فَسیَری اللهُ عَمَلکَُم و رسولُهُ و المُؤمنونَ.) (4)
«بگو عمل کنید که خداوند و رسول او و مؤمنان (امامان) اعمال شما را می بینند.»(5)
در یک خانواده ی امام زمانی، میان اعضاء احساس این نظارت و عنایت حضرت، وجود دارد، لذا در انجام اعمال نیک وخیر با سرعت و شتاب افزونتری بر دیگران اقدام می کنند و به هنگام انجام معصیت و گناه خود را تحت نظر و کنترل محسوس حضرتش می بینند و از آن فاصله می گیرند.
حضرت مهدی (ع) در نامه ای خطاب به شیخ مفید (رحمه الله) می فرمایند:
(فانّا نُحیطُ عِلماً بِأنبائکُم و لا یَعزُبُ عنَّا شیءٌ مِن أخبارکم.) (6)
«ما بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیزی از اوضاع شما بر ما پوشیده نمی ماند.»

3. بهره مندی از دعای خیر امام زمان (ع)

یکی از درخواستهای مهم و سازنده هر شیعه، بهره مندی از دعای خیر امام عصر (ع) می باشد، کسی که حجت زمان است و دعای او به درگاه خداوند متعال مستجاب می باشد.
همواره به یاد آن حضرت بودن، دعا کردن برای تعجیل در فرج ایشان و حرکت در مسیر رضایت آن امام غایب، ما را مشمول دعاهای خیر ایشان می کند. طلب دعای خیر و بهره مندی از دعای حجت خدا در روی زمین، آموزه ای است که فرهنگ اهل بیت (ع) و لسان ادعیه به ما می آموزد.
در دعای ندبه می خوانیم:
(وَهَب لَنا رأفَتهُ وَ رَحمَتَه و دُعائَهُ و خَیرَه ما نَنالُ به سَعهً مِن رَحمَتِک.) (7)
« به ما مهر و محبت و دعا و خیر او را عطا فرما تا به وسیله ی آن به رحمت (خاص) تو برسیم.»
امام زمان (ع) در نامه خود به شیخ مفید (رحمه الله) می فرمایند:
(لأنَّنا مِن وراءِ حِفظِهم بالدعاء الَّذی لا یحجب عن مَلِکِ الأرضِ و السَّماء فَلتطمئِنَّ بذلک مِن أولیائِنا القُلوب وَلیَثِقُوا بِالکِفایه منه و ان راعَتهُم الخُطُوب.) (8)
«چرا که ما مؤمنان شایسته کردار را با نیاش و دعایی که از فرمانروای آسمان ها و زمین پوشیده نمی ماند، حفاظت و نگهداری می کنیم. بنابراین، قلبهای دوستان ما به دعای ما به بارگاه الهی، آرامش و اطمینان یابد و به کفایت آن آسوده خاطر باشند. گر چه درگیری های هراس انگیز، آنان را به دلهره افکند.»

4. سیره ی امام عصر (ع) الگو و متد خانواده های مهدوی

از نیازهای تربیتی انسان در مسیر رشد و تکامل، نیاز به الگو و مدل برای الگوگیری و الگو برداری است. در همین راستا خانواده های امام زمانی، دارای برترین الگو و زیباترین مدل انسانی هستند. آنان از عظیم ترین پشتوانه ی تربیتی برخوردارند و با شناخت و تأسی به سیره ی عملی امام عصر (ع) از امکان رشد و ترقّی بسیار بالائی برخوردارند.
سیره ی حضرت مهدی (ع) در ابعاد گوناگونی همچون سیرت دینی، سیرت خُلقی، سیرت عملی، سیرت انقلابی، سیرت تربیتی، سیرت مالی، سیرت اصلاحی و سیرت قضایی قابل بحث و بررسی است و خانواده های مهدی باور با الهام گیری از این سیره ها، به امام خویش اقتدا می کنند.

5. دفع بلاها و آفات

زندگی شیرین و استمرار حیات انسان به دو عامل اساسی وابسته است:
* وجود نعمتهای الهی و بهره مندی مستمر از آنها
* مصونیت از بلاها و آفات در زندگی
معمولاً ما نسبت به هر دو عامل بی خبر و غافلیم، اما عده ای از خواص با بهره مندی از هوشیاری و آگاهی خاص در برابر نعمتهای الهی شکرگزارند، همواره متذکر نعمتها بوده و استمرار و فزونی آنها را از خداوند طلب می کنند.
اما در خصوص دفع و مصونیت از بلاها و آفات، حتی بسیاری از خواص هم توجهی ندارند، زیرا از کمیت و کیفیت آنها بی خبرند. امام حسین (ع) در روز عرفه در مورد دفع خطرات و آفات از زندگی انسانها می فرمایند:
(وَ عَظُمَت آلاؤکَ فَأیُّ أنعُمِکَ یا الهی اُحصی عَدداً أو ذِکراً أم أیُّ عطاؤکَ أقَوَمُ بها شُکراً و هُما یا ربِّ اکثرُ مِن أن یُحصیها العادُّونَ أو یبلُغَ علماً بها الحافِظون ثُمَّ ماصَرفتَ و درَأتَ عنّی أللهمَّ مِنَ الضُّرَّ و الضَّراءِ اکثَرُ ممّا ظَهرَ لی مِن َ العافیه والسَّرّاءِ...)
«و نعمت هایت بزرگ است پروردگارا! کدامین یک از نعمتهایت به ذکر و شمارش درآید؟ کدامین یک از عطایای تو را به شکرش قیام توان کرد؟ در حالی که نعمت ها و عطایایت بیش از آن است که شمارشگران از عهده ی شمارش آنها بر آیند یا حافظان به آن دانا شوند. بار پروردگارا! آن رنج ها و زیانها را که از من به لطفت دفع کرده ای بیش از آن نعمت و عافیتی است که برایم آشکار شده است.»
بر اساس این دعا معلوم می گردد یکی از الطاف خفیه ی الهی بر مؤمنان دفع بلاها و آسیب هاست، همچنین یکی از آثار وجودی امام عصر (ع) برای ما دفع ضرر و زیان و آسیب ها و بلاها می باشد.
در این خصوص خانواده های مهدوی، به خاطر ارتباط بیشتر با امام زمان (ع) مورد عنایت ویژه آن حضرت قرار می گیرند و همه ی خطرات زمینی و آسمانی با دعای خاص امام زمان (ع) از ایشان مرتفع می گردد.
حضرت ولی عصر (ع) در همین زمینه می فرمایند:
«إنّا غیرُ مُهمِلینَ لِمُراعاتِکُم و لا ناسِینَ لِذِکرکُم و لَولا ذلک لَنَزَلَ بِکُمُ اللاوَاءُ و اصطلَمَکُمُ الأعداءُ.) (9)
« ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم و اگر جز این بود از هر سو گرفتاری به شما رو می آورد و دشمنانتان، شما را از میان می بردند.»
همچنین در کلامی دیگر امام زمان (ع) درمقام معرفی برکات وجودی خود فرموده اند:
(أنا خاتَمُ الأوصیاءِ و بِی یَدفَعُ اللهُ البَلاءَ عَن أهلی و شیعَتی.) (10)
«من آخرین جانشین پیامبر خدا (ص) هستم و خدای تعالی به [سبب وجود] من بلاها را از خاندان و شیعیانم دور می کند.»

فضاسازی خانه با نام و یاد امام زمان (ع)

کارشناسان مسائل تربیتی در بیان اهمیت فضاسازی و نقش فضای مناسب در تربیت انسان گفته اند: « ما از عهده تربیت تک تک افراد بر نمی آییم مگر زمانی که فضای مناسبی برای این امر مهیا کنیم.»
تأثیر فضا در تربیت روح و روان تا آنجا اهمیت دارد که برای عبادت در اسلام، اماکن و جایگاه های ویژه ای تعریف شده است و تجربه گواهی می دهد بسیاری از افراد تحت تأثیر فضای معنوی عبادتگاهها و سرزمین های مقدس به انقلاب درونی دست یافته اند، همچنین برای تسهیل ارتباط با امام زمان (ع) توصیه شده است در مکانهای منسوب به حضرت همچون سرداب حضرت، مسجد کوفه، مسجد سهله، مسجد جمکران و...حاضر شویم.
براساس همین قاعده برای برقراری و تعمیق ارتباطات با اهل بیت (ع) و بویژه امام زمان (ع) راهکارهای گوناگونی برای آماده سازی محیطی سرشار از یاد اهل بیت (ع) پیشنهاد می گردد تا متناسب با ظرفیتهای معنوی و علاقه مندی افراد بکار گرفته شود:
1. نصب تابلوی شریف صلوات بر محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
2. نصب تابلوهایی از سخنان معصومین (ع) و به ویژه امام عصر (ع)
3. خواندن اشعار و یا نصب تابلوهایی که حاوی اشعاری در مدح امام زمان (ع) است.
4. نصب تابلوهای طراحی شده با موضوع مهدویت
5. استفاده از ساعت دیواری که در آن به نحوی از امام زمان (ع) یاد شده است.
6. استفاده از زنگهایی که آهنگ آن «یا مهدی» و « یا علی» می باشد.
7. نصب صندوق صدقات درخانه و صدقه دادن روزانه برای سلامتی امام زمان (ع)
8. تهیه یک کتابخانه خانگی از کتابهایی که در مورد امام زمان (ع) نوشته شده است و همت گماشتن به مطالعه وتشویق فرزندان به مطالعه در موضوع زندگی حضرت.
9. اهدای سررسیدهای مذهبی و امام زمانی به کودکان.
10. اهدای جا کلیدی هایی که نام مبارک حضرت ولی عصر بر آنها نقش بسته است.
11. استفاده از CD و کاست هایی که دارای اشعار مداحی درباره ی امام زمان (ع) است.
12. استفاده از نورپردازی مناسب در خانه با رنگهای سبز یا آبی و ایجاد فضایی معنوی و عبادی
13. برگزاری جشن های خانگی و چراغانی اگرچه مختصر، به مناسبتهای نیمه شعبان، سالروز به امامت رسیدن آن حضرت و...
14. شروع غذا با نام خدا و یاد امام زمان (ع) و دعای فرج
15. تهیه هدیه برای همسر و عیدی دادن به فرزندان در ولادت ائمه (ع) و مناسبت ها و بویژه روز پانزدهم شعبان.
16. آشنائی و آشناسازی خانواده با مراکز، بنیادها و مؤسساتی که در مسیر امام زمان (ع) و در جهت نشر معارف آن حضرت، فعال هستند.
17. پرداخت خمس و آموزش نحوه پرداخت خمس و انجام حسابرسی سالانه به فرزندان جهت احقاق حق اهل بیت (ع)
18. آموزش و عادت دادن فرزندان به اینکه در هر کار خیری رضایت امام زمان (ع) را در نظر بگیرند.
19. حفظ و تلاوت دعاهای مربوط به آن حضرت و تشویق فرزندان به حفظ و تلاوت آنها، دعاهایی چون: دعای فرج، دعای عهد و...
20. اقامه نماز اول وقت و تشویق فرزندان به آن به عنوان اقتداء به امام زمان (ع)
21. هدیه دادن عطر، لباس، سکه و... به کودکان به نام مبارک امام زمان (ع)
22. یاد کردن از امام زمان (ع) و مأنوس بودن با آن حضرت در روزهای جمعه(11)
23. شرکت در محافل دعای ندبه و مسافرت به مکانهایی که منتسب به ایشان است(مانند مسجد جمکران و...)
24. پاسخ به سؤالات و طرح و مذاکره مباحث امامت و مهدویت در محیط خانواده
25. کمک به نیازمندان و امداد رسانی به طبقات آسیب پذیر به احترام و به یاد امام زمان (ع) و به عنوان پیروی از سیره ی پیشوایان.
26. کمک فکری و غیر فکری خانوادگی دادن به خانواده های نیازمند، بی سرپرست و بد سرپرست.

پی‌نوشت‌ها:

1. بحارالانوار، ج 25، ص 171.
2. احتجاج، ج 2، ص 497.
3. علق/ 14 (آیا « آدمی » ندانست که خداوند می بیند؟)
4. توبه/ 105.
5. حضرت صادق (ع) در ضمن روایتی «مؤمنون» را به ائمه اطهار (ع) تفسیر نموده و فرمودند: (هُمُ الائمه تُعرض علیهم اعمالُ العباد کل یومٍ إلی القیامه.) « آنان (مؤمنون) امامان هستند که اعمال بندگان هر روز تا قیامت به ایشان عرضه می شود.» بصائر/ ص 427.
6. احتجاج، ج2، ص 497.
7. بحار الانوار، ج 99، ص 408.
8. احتجاج طبرسی، ج 2، ص 596.
9. بحار الانوار، ج 53، ص 174.
10. کمال الدین، ج 2، ص 171.
11. برای آگاهی بیشتر از این بحث به کتاب «شهاب قبس» (راهکارهای پرورش و آموزش فرزندان بر محبت اهل بیت (ع) اثر دیگر مؤلف) مراجعه فرمایید.

منبع: نیلی پور، مهدی؛ (1388)، خانواده مهدوی، اصفهان: مرغ سلیمان، چاپ سوم