اغلب زمانی که اولین بار ریزش موهایتان آغاز میشود، دقیقا یادتان نیست، با این حال زمانی متوجه از بین رفتن بسیاری از موهایتان میشوید که قسمت عمدهای از موهایتان را از دست دادهاید و احساس میکنید که کف سرتان دیده میشود.
دکتر حسن صیرفی، متخصص بیماریهای پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این باره به «جامجم» میگوید: افزایش فعالیت غده پاراتیروئید به ریزش موها منجر شده و بیماری کبدی و کلیوی مزمن هم کاهش تراکم موها را در پی دارد. ریزش مو در بیماریهای بدخیم، بیشتر ناشی از کمبود پروتئین است و در مواردی میتواند اولین علامت بیماری لنفوم باشد. ریزش مو گاهی در بیماران بستری که از راه وریدی تغذیه میکنند، مشاهده میشود که این امر به علت کمبود ریزمغذیها، چربیهای اساسی و کمبود روی است.
داروهایی که موها را دوست ندارند
دکتر صیرفی میگوید: مصرف بعضی از ویتامینها با مقادیر بالا مانند ویتامین A، میتواند باعث ریزش موها شود. یکی از علل شایع ریزش مو، مصرف بعضی از داروها برای درمان بیماریهای مختلف مثل داروهای جلوگیریکننده از لختهشدن خون و ضدتشنج است. معمولا دو تا سه ماه پس از مصرف داروها ریزش مو ایجاد شده و سه ماه بعد از قطع دارو به حالت اولیه بازمیگردد.
به موهایمان خوب غذا دهیم
این عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ به این پرسش که آیا رژیم غذایی نادرست میتواند در ریزش مو موثر باشد، میگوید: رژیم غذایی که در آن، مواد مغذی به اندازه کافی وجود نداشته باشد روی مو تاثیرگذار است. رژیمهای غذایی سخت و طولانی و کمبودهای تغذیهای به اختلالات ساقه مو و ریزش موها منجر میشود. کمبود پروتئین ناشی از تغذیه نادرست یا اختلالات متابولیکی نیز به ریزش میانجامد، اما این مورد زمانی که ناشی از زایمان، سقط یا قطع قرصهای جلوگیری باشد، امری فیزیولوژیکی است و خود به خود بهبود مییابد.
بررسی موهای خانواده
به گفته دکتر صیرفی، حدود 50 درصد از خانمها در 50 سالگی از ریزش مو شکایت میکنند. عوامل ایجادکننده ریزش موها شامل ژنتیک ، عوامل هورمونی، بیماریهای متابولیک و اختلالات تغذیهای و عوامل محیطی است.
این متخصص پوست و مو با اشاره به اینکه کمخونی و فقرآهن و تجویز آن بهتنهایی عامل ریزش مو نیست، میافزاید: در سنین مستعد بارداری که کمخونی و فقرآهن بهصورت خفیف یا متوسط بین زنان شایع است، تجویز آهن میتواند موثر واقع شود.
وی توصیه میکند: بهترین آزمایش در این مورد تعیین میزان فریتین سرم (بیشباری آهن) است. از آنجا که اندازهگیری هموگلوبین، هماتوکریت و شمارش گلبولهای قرمز خون، روش مطمئن برای نشان دادن فقرآهن نیست، در کسانی که دچار بیماریهای التهابی مزمن، عفونتها، بیمارهای مزمن کلیوی یا بدخیمیهای داخلی هستند اندازهگیری فریتین سرم هم قابل اعتماد نبوده و تستهای دقیقتر برای تعیین میزان آهن لازم است.
مصرف محتاطانه قرص آهن
به گفته دکتر صیرفی، تجویز آهن به دنبال کمبود آن لازم است، اما در افرادی که میزان آهن آنها طبیعی است، تجویز آهن ممکن است ریسک بیماریهای قلبی و عروقی را افزایش دهد.
وی تاکید میکند: کمبود ارثی روی و کمبود اکتسابی آن ناشی از بیماریهای التهابی روده یا فقر تغذیهای میتواند باعث ریزش موها شود. در آزمایشهای خونی که برای بررسی علل ریزش مو انجام میگیرد، ممکن است کمبود روی یا آهن ملاحظه شود و با تجویز پزشک با مصرف مکملهای تغذیهای حاوی روی و آهن، ریزش مو درمان نشود که در این صورت این مسأله به علت ریزش موی ارثی ـ هورمونی یا آندروژنتیک است که شایعترین نوع ریزش مو در آقایان و خانمها محسوب میشود.
دکتر صیرفی ادامه میدهد: در چنین مواردی استفاده از ترکیبات موضعی یا خوراکی بهترین راه درمان ریزش مو تلقی میشود، همچنین هر چه درمان ریزش مو سریعتر انجام گیرد، نتایج مطلوبتر است. نباید فراموش کرد که جذب آهن از طریق مواد تغذیهای یعنی منابع گوشتی بسیار بهتر و سریعتر از منابع گیاهی یا مکملها صورت میگیرد.
کلمات کلیدی:
به گزارش ایسنا، این متخصصان میگویند دو ژن را شناسایی کردهاند که آنزیمی موسوم به کیناز AMP را در طول مدت ورزش کردن در عضلات انسان تولید میکنند. این آنزیم در واقع نحوه تبدیل غذا به انرژی را در بدن کنترل میکند. برهمین اساس افرادی که در بدن آنها مقادیر زیادی از AMPK تولید میشود، انرژی بیشتری دارند درحالی که در افرادی که مقدار تولید این آنزیم کمتر است فورا احساس خستگی بروز میکند.
این یافته میتواند به روشهای درمانی جدید برای افرادی منجر شود که ورزش کردن برای آنها دشوار است مانند اشخاص چاق و افرادی که به بیماری آسم مبتلا هستند.
هرچند تاکنون این آزمایشات روی موشها انجام گرفته اما متخصصان معتقد هستند که همین تاثیر را در انسانها هم شاهد خواهند بود. آنزیم AMPK در سلولهای بدن انسان وجود دارد و وظیفه آن افزایش تعداد میتوکندریها در سلول است. میتوکندریها نیز باتریهای بسیار ریزی در داخل سلول هستند که غذا را به انرژی تبدیل میکنند.
کلمات کلیدی:
تکنیک برداشت مو از پشت سر و پیوند در نواحی بیموی جلوی سر نیز که برای اولین بار سال 1959 برای رفع طاسی مردانه مورد استفاده قرار گرفت تا امروز با تغییر و تحولی شگرف مواجه بوده و در هر مرحله شرایط بهتری را برای متقاضیان ایجاد کرده است.
دکتر محمدعلی نیلفروشزاده، رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلولهای بنیادی در گفتوگو با جامجم در این باره توضیح میدهد: ابتدا کاشت موی طبیعی با استفاده از گرافتهای چهار تا پنج میلیمتری (حاوی 15ـ10 تار مو) انجام میشد که پس از رویش، نمای چندان مناسبی نداشت. این موضوع بخصوص با افزایش سن و با ریزش موهای اطراف منطقه کاشته شده نیز موجب میشد وضع بدتر شده و تصویری کاملا غیرطبیعی ایجاد شود.
به گفته وی با پیشرفت علوم، متخصصان پوست از گرافتهای کوچکتری به نام مینیگرافت (حاوی پنج تا 10 تار مو) و سپس میکروگرافت (حاوی یک تا سه تار مو) بهره گرفتند.
علاوه بر این، متدهای برداشت مو از منطقه پشت سر، چگونگی طراحی خط موی سر، روشهای بیحسی، تکنیک ایجاد شکاف و گذاشتن گرافت در محل کاشت مو و روشهای تربیت تکنسینهای تخصصی در امر کاشت مو نیز همگی در سالهای اخیر پیشرفتهایی داشته است که به همین دلیل امروز میتوان از روشهای کاشت و پیوند مو انتظار بیشتر و مناسبتری داشت.
اما بیماران هم به جلسات مشاورهای نیاز دارند تا از نکات مختلف مانند درد هنگام عمل یا تعداد جلسات مورد نیاز اطلاعاتی کسب کنند.
آنطور که این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران میگوید: متقاضیان باید بدانند نتیجه کلی کاشت موی طبیعی به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله اینها میتوان به میزان پوششدهی موها در منطقه کاشت اشاره کرد که خود به مشخصات ظاهری موهای پشت سر، مشخصات پوست سر در منطقه طاس و گیرنده بستگی دارد. از طرفی میزان مهارت پزشک از نظر علمی و تجربه عملی وی نیز بسیار مهم است.
دکتر نیلفروشزاده با تاکید بر اینکه یکی از مهمترین عوامل در پیوند موی موفق، طراحی خط رویش مناسب و کاملا طبیعی مو است، خاطرنشان میکند: به عنوان نمونه بیماران کمسن معمولا درخواست خط موی پایینتر را دارند، در حالی که باید گفت خط موی پایین برای سی یا چهل سالهها زشت و غیرعادی است. پس خط مو باید متناسب با سن فرد و همچنین سالهای بعدی عمر وی تعیین شود.
وی تاکید میکند: تصحیح خط موی جلوی سر که توسط افراد غیرمتخصص و بدون صلاحیت لازم طراحی و کاشت شدهاست، فوقالعاده مشکل و در خیلی از موارد ناممکن خواهد بود.
چه کسانی بیشتر مراجعه میکنند خانمها یا آقایان؟
معمولا خانمها بیشتر از آقایان به اعمال جراحی زیبایی تمایل دارند و آمار مراجعه به متخصصان، این موضوع را تائید میکند. اما در مورد پیوند مو به نظر میرسد آقایان بیشتر طالب آن هستند، زیرا ریزش مو و طاسی میان آنها شایعتر است. به طوری که در سراسر جهان 60درصد آقایان یا طاسند یا در مرحله از دست دادن موهای خود هستند.
اما سوال این است که چرا موهای ما به این راحتی میریزد؟ این سوال ذهن افراد زیادی را به خود درگیر میکند.
رییس مرکز تحقیقات پوست و سلولهای بنیادی در این باره میگوید: هر شاخه از موی سر انسان دارای یک سیکل رشدی شامل رشد، پیری و ریزش است که به طور ژنتیکی برای آن طراحی شده است. همچنین روزانه حدود 50 تا 100 تار مو به طور متوسط میریزد که این تعداد در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.
اما زمانی که یک مو میریزد، موی جدیدی هم جای آن را میگیرد و مشکل زمانی آغاز میشود که تعداد موهای ریخته بیشتر از موهای روییده بوده یا رشد موهای جدید ضعیف باشد. در این حالت پس از مدتی، تعداد کل موها کمتر شده و در نتیجه فرد متوجه کاهش حجم موهایش میشود.
این دانشیار دانشگاه با اشاره به اینکه این موضوع علت اصلی ریزش مو به حساب میآید، توضیح میدهد: عوامل مختلفی میتواند بر سیکل رشد اثر گذاشته و باعث ریزش موقت یا دائمی موها شود. معمولترین علت ریزش مو در آقایان، عامل پرقدرت آندروژنیک است و همانطور که از نام آن پیداست، دو فاکتور مهم هورمون آندروژن و ژنتیک نقش اصلی را در این فرآیند ایفا میکند. این نوع ریزش مو در خانمها هم ایجاد میشود، ولی برای آنها معمولا باعث نازک شدن مو و ریزش منتشر در سر خواهد شد.
به گفته وی در مورد آقایان، بعد از سنین بلوغ و به دنبال افزایش سطح هورمونهای آندروژنی، نازک شدن موها و عقب رفتن موهای ناحیه پیشانی شروع خواهد شد.
آیا همه میتوانند مو بکارند؟
خیلی از کسانی که دچار ریزش مو هستند، دوست دارند با استفاده از روشهای مختلف پیوند، ظاهرشان را تغییر دهند و مشکل را حل کنند. اما آیا همه افراد میتوانند از این روشها بهره ببرند و نتیجه مناسبی بگیرند؟
دکتر نیلفروشزاده در پاسخ به این سوال میگوید: افرادی که ریزش موی آنها از نوع آندروژنیک مردانه است و زنان با ریزش موی ژنتیک میتوانند این عمل را انجام دهند. علاوه بر این، زنان با طاسی آندروژنتیک مشابه الگوی مردانه نیز بهترین کاندیداهای عمل بوده و میتوانند برای این کار اقدامکنند. در واقع چون موهای پشت سر این افراد، تراکم زیادی داشته و احتمال ریزش وجود ندارد، آنها بهترین کاندیداهای پیوند مو میان زنان به شمار میآیند.
وی میافزاید: علاوه بر این افراد، کسانی که به دلیل جراحی کششی پوست صورت، دچار ریزشهای موضعی در اطراف خط مو یا ریزش موضعی ناشی از نحوه آرایش موها به دلیل وارد آوردن کشش زیاد به مو شدهاند یا افرادی که دچار حوادث ناشی از تصادف، سوختگی، جراحی یا بیماریهای التهابی و عفونی در سر هستند نیز میتوانند از این روش استفاده کنند.
به گفته این دانشیار دانشگاه، تعداد گرافتهایی که در هرجلسه میتواند کاشته شود به تراکم مو در ناحیه دهنده، رنگ مو و پوست، میزان شلی پوست سر، ضخامت هر تار مو و تعداد موها در هر فولیکول بستگی دارد.
رئیس مرکز تحقیقات پوست با اشاره به این موضوع که افرادی نباید پیوند مو انجام دهند، میگوید: در صورتی که در شرح حال بیمار یا آزمایشهای درخواست شده، بیماری خاصی مشاهده شود که با عمل پیوند مو تداخل داشته باشد، عمل پیوند انجام نخواهد شد.
چند توصیه برای همه
دکتر نیلفروشزاده یادآور میشود: این عمل باید توسط گروهی از افراد با تجربه و مطلع انجام شود و به حدود چهار تا شش ساعت زمان احتیاج دارد.
گفتنی است، چون جراحی پیوند مو جزو عملهای سنگین به شمار میآید، خیلی از بیماران ممکن است نسبت به انجام آن تردید داشته یا از ادامه راه منصرف شوند؛ به همین دلیل توجیه بیمار و دادن مشاوره منطقی بسیار مهم است.
همچنین توصیه میشود، بیمارانی که قصد انجام پیوند مو دارند در شرایطی مراجعه کنند که از نظر جسمی و روحی آمادگی کاملی داشته باشند.
کلمات کلیدی:
دکتر مختار جلالیجواران، رئیس انجمن ژنتیک ایران با اشاره به اینکه علم ژنتیک، متحولکننده و بازوی تشکیلدهنده دنیای جدید است، میگوید: این علم هماکنون کاربردهای زیادی در علوم پایه، تولیدات صنعتی، کشاورزی و علوم پزشکی دارد و میتوان گفت ارزش ذخایر ژنتیکی گیاهان زراعی، علفهای هرز، ژنتیک حیوانی و انسانی، سازوارهها (ارگانیزمها) وریز سازوارهها (انگلها، باکتریها، قارچها و ویروسها) بیش از کشف ذخایر نفت و گازی است، به طوری که امروزه نظر تمامی اندیشمندان جهان را در بهکارگیری از این ذخایر ارزشمند معطوف شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس میافزاید: خوشبختانه تنوع زیستی ایران بیش از کل قاره اروپاست و ما هر ژنی را که بخواهیم میتوانیم پیدا کنیم، بنابراین باید قدردان این نعمت بزرگ بوده و در حفظ و نگهداری آن کوشا باشیم.
افزایش ظرفیتهای ژنتیکی برای نجات از گرسنگی
دکتر جلالی با تاکید بر اینکه بشر امروزی برای افزایش تولیدات کشاورزی با محدودیت منابع روبهروست و با رشد سریع جمعیت و محدودیت منابع، نسل بشر با خطر گرسنگی و کمبود امکانات بهداشتی مواجه خواهد شد، میگوید: امروزه با بهکارگیری مهندسی ژنتیک علاوه بر اینکه میتوان تولید گیاهان تراریخته (تغییریافته ژنتیک)، مقاوم شدن گیاهان، مبارزه با آفات و بیماریها، مبارزه با علفهای هرز، بهبود کیفیت غذایی و تولید مواد دارویی را افزایش داد، میتوان ظرفیتهای ژنتیکی را نیز توسعه داد بهگونهای که در آینده دیگر گرسنهای باقی نماند. مثلا میتوان میزان جذب آهن، ویتامین A و سایر مواد مغذی را در برنج افزایش داد و به این ترتیب برنج به دارویی برای رفع سوءتغذیه تبدیل میشود.
دکتر جلالی تاکید میکند: همچنین ما پیش از این نمیتوانستیم در هیچ گیاهی محصولات درمانی و نو ترکیبی مانند اینترفرون، انسولین، تیپیای و محصولات خونی تولید کنیم در صورتی که با استفاده و بهکارگیری از مهندسی ژنتیک این کار انجام شد. همچنین با بهکارگیری بیوتکنولوژی گیاهی توانستهایم پیشرفتهای قابل ملاحظهای در تولید واکسنهای خوراکی در گیاهان زراعی یا میوهها ایجاد کنیم.
تولید پروتئینهای نوترکیب
یک عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز میگوید: هماکنون اصلاح نژاد دام، تولید جانوران دستورزی شده، افزایش ظرفیت ژنتیکی دام و طیور، حذف ژنهای مضر از حیوان، پرورش سریع حیواناتی همچون گاو و گوسفند برای رفع نیازهای غذایی یک جامعه و تولید پروتئینهای نوترکیب، تولید دارو و آنتیبادی، تهیه الگو برای مطالعه بیمایهای انسانی از جمله دستاوردهای بسیار مهم بیوتکنولوژی و ژنتیک جدید در عرصه علوم زیستی است.
دکتر عبدالرضا صالحی میافزاید: هماکنون بیشترین کاربرد استفاده از علم ژنتیک و انتقال ژن در علوم دامی مربوط به استفاده از پروتئینهای نو ترکیب مانند فاکتورهای انعقادی در درمان و کنترل بیماریهاست، اما با توجه به اینکه دام و طیور در اقتصاد کشور نقش موثری دارد، میتوان از روش کولینگ نیز برای تکثیر بیشتر دام و نجات یک گونه در حال انقراض نیز استفاده کرد.
نکته: تنوع ژنتیکی موجود در ایران به تنهایی از کل قاره اروپا بیشتر است و این حرف به آن معنی است که مهندسان ژنتیک ایرانی گنجینهای ارزشمند از حالتهای مختلف حیات را در اختیار دارند که میتوان با آن عجایب بسیاری خلق کرد
به گفته این عضو هیات عملی دانشگاه تهران، هماکنون در زمینه شناسایی ژنهای موثر بیماریها، تنوع ژنتیکی دامها، تولید پروتئینهای نوترکیب در کشور گامهای نوینی در جهان برداشته شده است که کشور ایران نیز از این امر مستثنا نبوده و شرکتهای دانش بنیاد نیز در این رابطه به فعالیت پرداختهاند، اما هماکنون به جایگاه اصلی خود راه پیدا نکردهاند.
سلولهای بنیادی، امید یک زندگی جدید
دسترسی انسان به فناوری تکثیر سلولهای بنیادی (بنیاختهها) و بهکارگیری آنها برای تولید سلولهای دیگر از مباحث نوین ژنتیک در علوم زیستی است، به طوری که امروزه محققان در حال بررسی و آزمایش بیشتر امکان بهکارگیری سلولهای بنیادی در درمان بیماریهای مختلف هستند.
دکتر سیروس زینلی، عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران در پاسخ به این سوال که هماکنون سلولهای بنیادین در بهبود سلامت انسانها چه کاربردی دارد، میگوید: مطالعات نشان داده است در همه بافتهای بدن نوعی از سلولهای بنیادی یافت میشود که توانایی تبدیل به سلولهای تخصص یافته همان بافت را دارند و در موقع اختلال بافتی، دست به کار شده و تکثیر پیدا میکنند. مثلا میتوان با تزریق این سلولها به قسمتی از رگ مرده قلب بیمار، سلول جدیدی ایجاد کرد یا اگر استخوانی شکسته به ترمیم نیاز داشته باشد، این سلولها را میتوان وادار کرد به سلولهای استخوان غضروف تبدیل شود. همچنین اگر شخصی دچار سوختگی شدید شود که قسمتی از پوست یا بافتش از بین رفته باشد میتوان قسمتی از پوست فرد را برداشت و در شرایط آزمایشگاهی وادار کرد بسرعت آن ناحیه را ترمیم کند.
وی به کاربرد سلولهای بنیادی در درمان سلولهای سرطانی و بیماریهای ژنتیک مانند تالاسمی اشاره کرده و میافزاید: سلولهای بنیادی برخلاف سلولهای سرطانی که بیمهابا رشد میکنند، کنترل شده و هوشمند هستند، یعنی اگر این سلولها به بافتی تزریق شوند با آن بافت همصدا شده و میتوانند بافت جدیدی ایجاد کنند. به عبارت دیگر این سلولها دارای خاصیت خودتکثیری بوده و قابلیت تمایز و تبدیل شدن به انواع دیگر سلولهای بدن را دارند. به همین دلیل میتوان از این سلولها برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده کرد.
خطرات احتمالی همانندسازی
از دیگر موضوعات بسیار مهم روز در زمینه مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی که ارتباط تنگاتنگی با علوم پزشکی داشته و احتمالا در آینده منشأ تحولات بزرگی در این زمینه خواهد شد، بحث کلونسازی (همانندسازی یا شبیهسازی) یا تکثیر غیرجنسی سلولهاست؛ که طی آن با همانندسازی از روی سلول بالغ یک موجود زنده، نسخهای مشابه موجود اولیه ساخته میشود. نخستین موفقیت انسان در کلونسازی یک پستاندار بالغ (گوسفند دالی) سال 1996 توسط یان ویلموت انگلیسی و همکاران وی در موسسه راسلین (ادینبر اسکاتلند) با انتقال هسته یک سلول سوماتیک (غیرجنسی) به درون سیتوپلاسم یک اووسیت (سلول جنسی ماده) که هستهاش خارج شده بود، به دست آمد. شاید دانستن این مطلب که آیا در حال حاضر دستکاری ژنوم انسان در جوامع قانونی است، ذهن بسیاری از مخاطبان را به خود معطوف کرده است.
دکتر زینلی در پاسخ به این پرسش میگوید: در حال حاضر بحث کولینگ در علوم دامی هیچگونه مشکلی ندارد، اما در مورد انسان باید احتیاطهای خاصی انجام شود یعنی همانگونه که باید برای جلوگیری از عوارض بعدی تولید و استفاده از یک دارو احتیاط شود باید ورود به این بحث نیز با تائید مراجع قانونی انجام شود.
وی میافزاید: باوجود بحثهای بسیار جدی که در مورد سوءاستفادههای احتمالی از مقوله شبیهسازی و عواقب زیستی و اخلاقی آن در دنیا وجود دارد، خوشبختانه اعتقاد اکثر قابل توجهی از صاحبنظران با درک مسئولیت خطیر انسانی خود، به پژوهشهای متنوع و گسترده مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی در عرصه پزشکی مولکولی مشغولند، این است که تحقیقات مذکور باید فقط برای مقاصد پیشگیری، تشخیص و درمان اساسی بیماریها به کار رفته شود، بنابراین اگر برخی کشورها هم مقید به انجام چنین کاری نیستند، قطعا در خفا این کار را انجام میدهند.
وی میگوید: ما از نظر شرعی اجازه دستکاری ژنتیکی انسان را نداریم، اما برای تشخیص قبل از تولد بیماریهای ژنتیکی چه قانونی و چه شرعی میتوانیم از بسیاری از تکنیکهای این علم بهره ببریم، از جمله استفاده از سلولهای بنیادی برای درمان بیماریها.
دکتر مختار جلالیجواران هم درخصوص خطرات احتمالی بهکارگیری از این فناوری میگوید: طبیعت بهکارگیری از این فناوری توام با نگرانی و خطراتی است که اگر قوانین و ضوابط خاصی را اجرا نکنند، ترکیب طبیعی مختل میشود و برخی ژنها نیز تغییر شکل خواهند یافت.
وی بحث کولینگ را شمشیر دو لبهای خوانده و میافزاید: همانطور که میتوان از این علم کمک گرفت میتوان با استفاده از این علم باعث خسران و زیان فراوان به جامعه بشریت شد، بنابراین برای اجرای چنین طرحی باید مجوز لازم آن از مراکز صاحب صلاحیت گرفته شود.
کلمات کلیدی:
هر چیز که منتسب به امام حسین(ع) باشد، با ارزش و مقدس است حجتالاسلام علی بهجت با اشاره به اینکه درباره زیارت و تبرک جستن به ضریح قدیمی و جدید اباعبدا... الحسین(ع) سؤالاتی مطرح میشود، اظهار داشت: لباس امام حسین(ع) یا هر چیز دیگری که به ایشان منتسب باشد، اصیل، با ارزش، پر برکت، مقدس و شفا هستند. وی ادامه داد: خداوند در قرآن کریم میفرماید: پیراهن یوسف را فرستادیم، چشم یعقوب بینا شد. مگر حضرت یعقوب چشمش را عمل کرد یا این حرف دروغ است؟! خود خداوند میفرماید که ما با پیراهن یوسف، چشمان یعقوب را درمان کردیم. چشمی که سفید شده بود، درمان شد. این چشم با تبرک بر این پیراهن شفا یافت و خوب شد. فرزند آیتا... بهجت با طرح این پرسش که وهابیت چه جوابی برای این سخن خداوند دارند، افزود: وهابیت، گروهی از اعراب بسیار بدوی و پوستهنگرند که هیچ نمیاندیشند. آنها عشق را نمیفهمند، مانند دیوار که شما نمیتوانی عشق را به آن بفهمانی. وی خاطرنشان کرد: اخیرا عدهای از دانشمندان به این نتیجه رسیدهاند که کائنات هم میفهمند؛ آب هم میفهمد و اگر به آب حرف خوب بزنی، ساختار آن زیبا میشود. مرحوم پدرم قبلا این مطالب را میگفت و ما نمیفهمیدیم و حالا میبینیم لابراتوارها و آزمایشگاههای پیشرفته همین حرف را میزنند. بعد از رحلت ایشان به عمق خیلی از حرف هایشان پی بردیم و متعجب شدیم. لباسها و وسایل منتسب به امام حسین(ع) برای دشمنان، عذاب بود فرزند آیتا... بهجت با اشاره به اینکه مهم، نیت انسانها در برخورد با هر چیزی است که منتسب به این بزرگواران معصوم است، افزود: آیا لباسهای امام حسین(ع) و اولاد ایشان عزیز است یا نه؟ مگر اصحاب عمر سعد تمام وسایل و لباسهای این بزرگواران را غارت نکردند؟ حتی به پیراهن پاره و کهنه امام حسین(ع) نیز رحم نکردند و با خود بردند. اما آیا این لباسها و لوازم که به اهل بیت(ع) منتسب بود، برای آنها شفا شد؟ آیا برای آنها برکت داشت؟ قطعا نه. حجتالاسلام بهجت اضافه کرد: پس مهم این است که انسان با چه نیتی این کار را انجام میدهد. زمان برای انتساب شرط نیست، مهم خود انتساب است حجت الاسلام علی بهجت با اشاره به اینکه مهم فهمیدن این عشق است و به کسانی که این عشق را نمیفهمند، نمیشود فهماند، گفت: کسانی که برخی شبهات را مطرح میکنند، فقط نگاه میکنند که یک فلزی هست و میگویند چرا مردم به آن تبرک میجویند! در حالی که این نیست. هر در و دیوار و هر فلزی این ارزش را ندارد. در و دیوار و ضریحی که منتسب به امام حسین(ع) است، عزیز است. این پژوهشگر علوم دینی با تاکید بر این نکته مهم که در انتساب، بعد زمانی مطرح نیست گفت: این ضریح جدید، به امام حسین(ع)تعلق دارد و از روزی که کار ساخت آن شروع شد، به امام حسین(ع) منسوب است؛ به همین سبب مردم به یاد مولایشان، آن را میبوسند و تبرک میکنند. تأکید آیتا... بهجت بر ششگوشه ساختهشدن ضریح جدید سیدالشهدا(ع) وی با اشاره به اینکه حضرت آیتا... بهجت در ساخت همین ضریح جدید اباعبدا...(ع) فعال بودند، ادامه داد: هیات امنای ساخت ضریح که به دیدن ایشان آمدند، اصرار داشتند چون ضریح قبلی را شش امامیها ساختهاند و به شکل شش گوشه ساخته شده است، ما این ضریح را بزرگتر کنیم و چهار گوشه بسازیم اما آیتا... بهجت فرمود که همان شش گوشه باشد. هیات امنا هم در جزوهشان نوشتند که به دستور ایشان همان شش گوشه ساخته شود. ساخت گنبد طلای حضرت معصومه(س) زیر نظر آیتا... بهجت حجت الاسلام بهجت با تأکید بر این مطلب که ساخت گنبد طلای حضرت معصومه(س) نیز زیر نظر آیتا... بهجت انجام شد، افزود: ماجرای آن بسیار مفصل است و کرامات و برنامههای ویژهای داشت که برای خود ما هم خیلی مشخص نبود. عکسها و فیلمهایی در این زمینه هست. بوسیدن ضریح امام حسین(ع) وسیله اتصال است فرزند آیتا... بهجت ابراز داشت: بنده وقتی برای دیدن ضریح جدید امام حسین(ع) حضور داشتم، با من مطرح میکردند که چرا مردم این ضریح را میبوسند؟ گفتم مگر نمیبینید شخص وقتی ضریح را میبوسد و تبرک میکند، میگوید «السلام علیک یا اباعبدا...» و امام حسین(ع) را زیارت میکند؟ درحالی که اباعبدا... در این ضریح نیست، او در قلبهاست و این انسان از همینجا سیم خود را وصل میکند. آیتا... بهجت میگفتند گریه بر امام حسین(ع) از نماز شب بالاتر است ـ امام حسین(ع) شخصیت بینظیری است که خداوند در عالم وجود فقط همین یکی را آفریده است.کار عظیم امام حسین(ع) در عالم، یگانه است. حالا ما برای چنین شخصیت عظیمی گریه میکنیم. گاهی این گریه مرتبهای از ناراحتی است و گاهی مرتبهای از محبت است و اشک از شدت شوق و علاقه است؛ انسان نمیتواند تحمل کند و اشک میریزد. پدرم میگفت این حرف چیست که میگویند گریه یعنی چه؟ خیلی از انبیا از خوف خدا بکا داشتهاند. آیا از شوق لقاء خدا بکا نداشتند؟ گریه از شوق رسیدن به معشوق حقیقی عالم داشتهاند. علاوه بر آن داریم که خود انبیا(ع) برای امام حسین(ع) گریه میکردند. آنها وقتی عظمت کار امام حسین(ع) را درک کردند، اشکشان جاری شد و توسل پیدا کردند. این مسأله، تک بودن و عظمت کار امام حسین(ع) را نشان میدهد. عظمت کار امام حسین(ع) در برابر کار ابراهیم خلیل(ع) امام حسین(ع) وجود عظیمی است که خدا او را دوست دارد. چطور دوستش دارد؟ آیا همانطور که حضرت ابراهیم را دوست دارد؟ نه، خیلی بالاتر از آن است. حضرت ابراهیم تسلیم امر خدا شد و زن و یک فرزند را به بیابان بی آب و علف برد که در آن جا دشمن نبود. یا در سالهای بعد فرزندی را که رعنا شده بود به قربانگاه برد و خواست به دستور خدا قربانیاش کند ولی فرزندش حتی یک جراحت برنداشت و قطرهای خون از او جاری نشد. خداوند برای حضرت ابراهیم سورهای نازل کرد و در شأن ایشان این همه آیات دارد. حالا سؤال من این است اگر خداوند میخواست راجع به امام حسین(ع) بگوید، چه میکرد؟ چند برابر حضرت ابراهیم باید در مورد او میگفت؟ یعنی اگر بعد از قضیه حضرت ابراهیم و عبودیت و گذشت و سرسپردگی که نسبت به خداوند داشت، حالا خداوند راجع به امام حسین(ع) سورهای نازل میکرد، چه میگفت؟ خداوند چه تعریفی از او میکرد؟ اگر ما با آن نشانهها و الگوها و ابزارهای شناسایی که خداوند داده، به عظمت کار امام حسین(ع) نگاه کنیم، این قدر عظیم است که اصلا نمیتوانیم عظمت آن را درک کنیم. گاهی گریه ما احساسی است در حالیکه این گریه میتواند کارکردهای بسیار بیش تری داشته باشد. گریه، اذن دخول و محرم شدن انسان است پدرم میگفت: گریه، رابطه انسان با آن طرف عالم است. گریه، واسطه و رابطه است. وقتی که میخواهید وارد حرمی شوید و پا به حریمی بگذارید، طلب اجازه میکنید و اذن دخول میگیرید. در روایت است که اگر برای اذن دخول زیارت امام حسین(ع) اشک از چشمت جاری شد، بدان اجازه داده شده است. پس این اشک، رابطه انسان با ماوراء است. گریه بر سیدالشهدا(ع)، بالاتر از نماز شب پدرم میگفت: گریه بر سیدالشهدا(ع) از همه مستحبات بالاتر است حتی از نماز شب! چون نماز شب حالتی جسمی دارد ولی گریه بر سیدالشهدا(ع) رقّت روحی است و عامل آن، آن را در درون انسان به وجود آورده است. آیت ا... بهجت، 50 سال هر هفته مراسم داشتند و خودشان جلوی در مینشستند ـ مسأله روضه اباعبدا...(ع) اینقدر برای آیتا... بهجت مهم بود که حدود 50 سال هر هفته مجلس داشتند و ایشان حاضر نبود به این سادگی این کار را ترک کند. حتی در حال مریضی اصرار داشت که این مجلس باید برقرار شود و اصرار داشت که خودش باید حضور داشته باشد. خیلی برایش مهم بود که از اول مجلس حضور داشته باشد. سالها این مجلس روضه در منزل ایشان بود و پدرم درها را باز میکرد و خودش دم در مینشست و برای هرکسی که وارد میشد، احترام میکرد. هیچ وقت این گونه نبود که فقط برای شخصیت خاصی بلند شود و برای همه این احترام را قائل میشد. استاد آیتا... بهجت پای سماور مینشست و در روضه سیدالشهدا(ع) چای میداد ایشان میگفت: استاد بزرگ ما، مرحوم غروی کمپانی(آیت ا... کمپانی اصفهانی) که از لحاظ علمی در سطح بالایی بود، در مجالس روضه ابا عبدا...(ع) پای سماور مینشست و چای میداد. مطلب دیگری که پدرم در این روضهها بر آن اصرار داشت این بود که مجلس به مناسبت هر امامی که برگزار شده بود، باید آخرش به امام حسین(ع) ختم میشد. ایشان تأکید میکرد امام حسین(ع) منشأ همه این هاست و این قدر بزرگ است که همه اینها به او متوسل میشدند. نه تنها امامان، بلکه قبلتر از آن پیامبران نیز به ایشان متوسل میشدند. خواندن زیارت عاشورا هر روز با صد لعن و صد سلام مرحوم آیتا... بهجت هر روز زیارت عاشورا را با صد لعن و صد سلام میخواند و بارها میگفت: آقایی از خدا خواسته بود تا زیارت عاشورایش هیچ روزی ترک نشود حتی در روز مرگش. ایشان نمیگفت که این درخواست خود من است. در حالیکه ما میدیدیم خودش هر روز این کار را میکرد. ایشان روز یکشنبه رحلت کرد. ایشان هر روز که به درس میرفت، شاید با تأخیر میرسید. به هرحال سن ایشان بالا بود و کمی کارها با تأخیر انجام میشد. خودشان میگفت کاری مانند لباس پوشیدن که در گذشته در عرض پنج دقیقه انجام میدادم، شاید الآن بیست دقیقه از من وقت میگیرد. ایشان همیشه تا آماده میشدند، چند دقیقهای از وقت گذشته بود که به دم در میرسیدند. ولی آن روز آخر، نیم ساعت زودتر جلوی در نشسته بودند و صد لعن و صد سلام را با تسبیح میگفتند که پس از آن عارضهای به ایشان دست داد که گفت من امروز به درس نمیروم. مرحوم آیتا... بهجت تا لحظات آخر به خواندن زیارت عاشورا آن هم با صد لعن و صد سلام و حضور در مجلس سیدالشهدا(ع) التزام داشت. حتی در حالت مریضی میگفت من را به مجلس ببرید که میخواهم طلب شفا در مجلس امام حسین(ع) کنم. پس از من، از ثلث ماندههایم، مجلس عزا و روضه سیدالشهدا(ع) را اقامه کنید سفارش پدرم همیشه این بود که خدا میداند این توسلات برای انسان چه میکند. این توسل برای انسان یک ارتباط است. چطور وقتی یک لامپ را به الکتریسیته متصل میکنیم، نور میدهد. انسان وقتی به آنها متصل شود، انگار به خدا متصل شده است. ایشان در وصیتنامه خود ذکر کردند که بعد از من از ثلث ماندههایم، مجلس عزا و روضه سیدالشهدا(ع) را اقامه کنید. ایشان میگفت اگر من در عمرم 50 سال مراسم گرفتم، کم است و بعد از من شما باز هم برایم مراسم روضه اباعبدلله(ع) را بگیرید. ایشان روی این مسائل خیلی توصیه و تأکید داشت. شرکت در مجالس روضه سیدالشهدا(ع) تعظیم شعائر است یکی از کارهای ایشان این بود که در مراسم مختلفی که برای اباعبدلله(ع) گرفته میشد، به اندازه توانشان شرکت میکردند. به ما توصیه میکرد در این روزها(ایام محرم) این زیارت را بخوانید. مطلب دیگر اینکه خنده ایشان اصولا صدا نداشت و همیشه در حد یک لبخند بود. اما در این روزها ایشان اصلا همان لبخند را هم نداشت و پیوسته گرفته بود و به یاد امام حسین(ع) در حزن بود و میگفت: همین به یاد آنها بودن را فقط خدا میداند چقدر اجر دارد. ایشان اصرار داشت وقتی مجلس میگیرید، برتریها و امتیازات اهل بیت(ع) را بگویید. |
کلمات کلیدی: