چکیده

سلامتی را خدا می دهد و حفظش وظیفه ماست، حداقل شکری که می توانیم بکنیم این است که با نام او شروع به غذا خوردن و در انتها شکر را به لسان بیاوریم و در عمل به نکات حفظ سلامتی پایبند باشیم؛ اول و آخر غذا از نمک بچشیم؛ غذا را خوب بجویم؛ زمانی که گرسنه شدیم غذا بخوریم و کمی قبل از سیر شدن دست از غذا بکشیم؛ غذای حاجت را به تاخیر نیندازیم؛ به همراه غذا و بعد غذا مایعات نخوریم؛ مداومت بر خوردن سردی یا گرمی یا ترشیجات وشیرینی جات و غذاهای تند نداشته باشیم بلکه با هم همراه کنیم؛ تا سه ساعت بعد غذا نخوابیم؛ از غذاهای کنسروی و فست فودی و سنگین و پر چرب و تنقلات کم کنیم. حتی المقدور به جای استفاده از مواد غذایی مصنوعی و کارخانه ای و گول زننده از مواد غذایی طبیعی بیشتر بهره ببریم؛ و سعی کنیم اطلاعات خود را در مورد زمان خوردن هر چیزی و مصلحات غذاها و درمان های ساده افزایش دهیم تا اینکه با عارض هر حالت ناخوشایندی خود را به سرعت گرفتار دارو و دکتر نکنیم.

کلیدواژه:

پیشگیری، مراعات، مفید، مضر، خوردن، نخوردن، بیماری، درمان.

مقدمه

امام علی(علیه السلام): این امت تا زمانی که لباس بیگانگان را نپوشد و غذای آنها را نخورد، پیوسته در خیر و برکت خواهند بود و آن زمانی که لباس و غذای آنها را استفاده کنند خداوند آنها را خوار و ذلیل خواهد کرد.(1) ابن عباس از محدثین بزرگ شیعه نقل می کند هرگاه حضرت داود(علیه السلام) به محراب عبادت می ایستاد گیاهی در محراب سبز می شد و با او به تکلم در می آمد و از گیاه نامش و مزاجش و برگها و گلها و اینکه برای چه دردی نافع است را می پرسید و گیاه جواب می داد و حضرت داود(علیه السلام) این علوم را به مردم منتقل می فرمود.(2) از این رو منشأ علم گیاه درمانی آسمانی است و این ارتباط ماورایی بوسیله پیامبران گرام بوده است. از سوی دیگر طب سنتی برای تمامی گیاهان دو نوع ویژگی اساسی قائل است. اول؛ ویژگی عمومی یا ساختاری یا مزاجی دوم؛ ویژگی اختصاصی یا ذاتی و درمانی و همچنین برای تمامی مواد و گیاهان طیف اثرگذاری خودشان را قایل است؛ بعضی مواد غذا هستند و برخی غذادارو و برخی دیگر دارو و طیف چهارم سمّ که یک طبیب باید بر تمام این خواص و ویژگی ها آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند مراعات ممکن را در تجویز دارو به بیمارش داشته باشد در این مقاله برآن شدیم که با عرضه یکسری نکات تغذیه ای ساده و رعایت آن بیشتر سالم بمانیم تا بتوانیم بیشتر مفید برای خود و جامعه باشیم.

شروط غذا خوردن

- با بسم الله و یاد خدا شروع و آخر غذا الحمدلله باشد. پیامبر گرامی اسلام(صلیّ الّله علیه وآله): هر غذایی که بر آن نام خدا برده نشود، درد است و هیچ برکتی در آن نیست.(3)
- چشیدن نمک قبل و پایان غذا، زیرا از ده ها بیماری نظیر جنون، جذام، برص، گلودرد، دندان درد، شکم درد و. . . جلو گیری می کند. (4)
- از خوردن غذای های داغ و بسیار سرد خودداری کنید.(5)
- پیامبر اسلام(صلّی الّله علیه وآله): شستن دستها قبل از غذا، فقر را دور می کند و شستن دستها بعد از غذا اندوه را می راند و چشم را سلامت می دهد.(6)
- اگر از غذاهای پاکیزه بخوریم و آن را کاملا بجویم و اگر قبل از سیر شدن دست از غذا بکشیم و اگر انجام غذای حاجت را به تاخیر نیندازیم، یقین داشته باشیم که هیچ نوع مرضی سراغمان نمی آید الا مرض مرگ.(7)
- تا گرسنه نشده اید به هیچ وجه غذا نخورید. امام علی (علیه السلام): زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه.(8)
- ایده آل ترین نحوه غذا خوردن نوع تک نوبتی یعنی فقط شام می باشد ولی در صورت عدم توانایی و تحمل، روزی دو وعده یکی صبحانه و دیگری عصرانه، تا بین دو وعده مزبور فرصت کافی برای هضم غذا توسط کبد پیدا شود.
- در حین غذا خوردن، آب، نوشابه و دوغ نخورید زیرا معده را بزرگ، دریچه ورودی آن را گشاد و هضم و گوارش غذا را مختل می کند.
- ایستاده غذا نخورید.
- آب خوردن و نوشیدنی ها را در روز ایستاده و در شب نشسته بنوشید.
- چای خوردن بلافاصله بعد از غذا ایجاد کم خونی و بیماری های گوارشی می کند.
- غذاهای شل مانند آش ها و سوپ ها بهتر از غذاهای سفت می باشد و بهتر است حداقل روزی یکبار آش جو یا آش آلو یا آش انار- زرشک- سماق – گشنیز و . . . مصرف شود.
- هر شب یک فنجان سکنجبین میل کنید(طرز تهیه: یک فنجان آب و دو قاشق غذاخوری عرق نعناع و یک قاشق غذاخوری سرکه و همین مقدار عسل را نیز با آن مخلوط کرده، قبل از خواب میل کنید. خانم ها می توانند دو قاشق عرق رازیانه هم به آن اضافه کنند.) (9)
- در زمستان غذاهای گرمی بخش(مثل آبگوشت، کوفته، فسنجان و... همچنین در تابستان از غذاهای سردی بخش) مثل :سوپ جو، ماهی پلو، آب دوغ خیار یا کشمش یا گردو و... استفاده کنید.
- هیچ وقت، بطور ناگهانی از پرخوری به سمت کم خوری یا بالعکس اقدام نکنید زیرا وضعیت آناتومیک بدن از قبل هم بدتر می شود.
- خوردن سردی جات(مثل خیار، کدو، ماست و...) بایستی همراه با خوردن گرمی جات (مثل تره، سیر، خرما و...) بوده باشد، لیکن اگر کسی یکی از اینها را به تنهایی خورده و علامت بیماری مثل سردی اش کرده باشد نبایستی برای خنثی کردن آن از گرمی جات استفاده کند بلکه بایستی در هضم آن کوشش کند (مثلا روغن گرم به سطح شکم بمالد و یا ورزش کند) بدین معنا که همیشه باید گرمی را همراه با سردی و یا بالعکس بخورد نه با فاصله.
- اگر خوراکی خورده باشید که خیلی قابض و بند آورنده است (مثل موز، نعناع، نان و...) بایستی برای خنثی کردن آن از ملین ها (مثل فلوس یا بنفشه و یا سنا و...) استفاده کرد.
- زیان بخش ترین نحوه غذا خوردن آن است که شما قبل از هضم غذاهای قبلی در معده، غذای دیگری را وارد آن کنید چه در این صورت بر اثر پرخوری غذاهای غلیظ، مفاصل و کلیه ها به درد می آیند و همچنین فرد گرفتار امراضی چون آسم، برونشیت، تنگی نفس، نقرس، و بزرگ شدن کبد و طحال و انواع مختلف بیماری های سرد بلغمی یا سودایی می شود و همچنین بر اثر پرخوری غذاهای لطیف، دچار تب های گرم شدید و پلید و ورم های آزار دهنده می گردد.
- هرگز بدون اشتها بر سر سفره نروید و تا سیر نشده اید دست از خوردن غذا بکشید. پیامبر اسلام(صلّی الّله علیه وآله): مادر همه داروها، کم خوری است.(10)
- در صورت پرخوری اتفاقی، یا پشت سر آن بخوابید یا پیاده روی زیاد انجام دهید.
- جهت هضم غذا در خواب بهتر است زیر سر بالاتر قرار گیرد(متکای بزرگ).
- کسی که نمی تواند غذای مورد احتیاج خود را در یک وعده هضم کند (آتروفی معده یا کوچک بودن معده و یا ضعف معده و یا زخم معده داشته باشد) بایستی دفعات غذا خوردنش را افزایش و مقدار غذایش را کاهش دهد.
- اگر روزی اتفاقا بیش از اندازه غذا خوردید در عوض روز بعد خود را تقریبا گرسنه نگه دارید تا غذای روز قبل در بدن کاملا هضم و جذب شود وگرنه ممکن است دچار چاقی هر چه بیشتر و کبد چرب شوید.
- غذای اشخاص صفراوی مزاج (گرم و خشک مزاج) بایستی مرطوب و خنک کننده باشد (مثل آش دوغ و آش جو).
- به طور معمول غذای اشخاص سودایی مزاج (سرد و خشک مزاج) بایستی بسیار مرطوب و کمی گرم زا باشد (مثل آش شله قلمکار).
- کسی که خونش بلغمی است (سرد و تر مزاج) بایستی خوراکش کم، گرم و لطیف باشد (مثل آبگوشت ساده).
- مصلح غذاهای ترش عبارتست از: عسل، سرکه انگبین.
- مصلح غذاهای شیرین عبارتست از: سرکه، انار ترش، آبلیمو و آبغوره.
- مصلح غذاهای چرب عبارتست از: سیر، پیاز، زنجبیل، زالزالک، شاه بلوط.
- زیاده روی در خوردن غذاهای خشک مزاج(مثل بادمجان سرخ کرده، جگر سفید و قهوه) اشتها را از بین می برد.
- زیاده روی در خوردن غذاهای چرب، تنبلی و کسالت آورده و اشتها را از بین می برد.
- زیاده روی در خوردن غذاهای ترش پیری زودرس می آورد.
- زیاده روی در خوردن غذاهای سرد، سستی و تنبلی و پژمردگی به بار می آورد.
- خوردن غذاهای تند(فلفل دار) برای معده زیان آور است و غذاهای شور (مثل خیار شور) برای چشم.
- مصلح عمومی اکثر خوراکی ها و غذاها سرکه انگبین است لذا بر همگان لازم است که روزانه از یک تا سه لیوان از آن را بنوشند.
- در فصل زمستان نباید از غذاهای غیر مغذی خیلی خورد مثل دانه ها و حبوبات و سبزیجات بلکه بایستی غذاهای مقوی تری مثل آبگوشت، کوفته تبریزی، فسنجان و... خورد ولی در فصل تابستان بر عکس این حالات بایستی عمل شود.(11)
- تقریبا همه تنقلات واجد مواد نگه دارنده هستند که برخی از آنها دارای رنگهای مصنوعی می باشند اگر خطر سرطان زایی این مواد را نادیده بگیریم بزرگترین خطر استفاده مداوم از آنها، جایگزین شدن این مواد به جای غذاهای اصلی و ایجاد سوء تغذیه در بچه هاست خصوصا بچه هایی که فقر آهن دارند و به ویژه بچه هایی که در شهر های آلوده هستند زیرا در معرض آلودگی شدید سرب نیز هستند.(12)
- چای حاوی مواد معدنی خصوصا فلوئور است و در ایران بدلیل اینکه فلوئور به آب اضافه نمی شود خوردن چای توصیه می شود و همچنین عامل بیداری و هشیاری در مواقع لزوم است اما اگر همین چای بلافاصله بعد از غذای های پروتئینی خورده شود باعث حذف آهن غذا می شود پس حداقل دو ساعت باید نوشیدن چای را به تاخیر انداخت.(13)
- استحمام و ورزش بعد صرف غذای سنگین مضر است زیرا قسمت عمده خون بدن به سمت دستگاه گوارش جاری می شود خصوصا اگر استحمام با آب گرم باشد موجب گشاد شدن عروق زیر پوست می شود و ورزش نیز باعث جاری شدن خون به سمت عضلات می گردد، که در هر دو حالت خون دستگاه گوارش کاهش می یابد و فرد دچار سوء هاضمه می شود پس حداقل دو ساعت بعد صرف غذای سنگین فعالیت های خود را محدود کنید.(14)

اصول سلامتی و پیشگیری از بیماری ها

غذاهای مفید در روز

چغندر، هویج، کرفس، کلم قرمز، اسفناج، لوبیا سبز، عدس، ذرت، نخود فرنگی، فلفل، سیب زمینی، گوشت گوساله، گوسفند، پرنده، ماهی و برخی غذاهای دریایی، زرد آلو، مرکبات، خرما، انجیر، توت فرنگی، کیوی، تمشک، هلو، آلوسیاه، انگور، گوجه فرنگی، سیر، پیازچه، روغن ذرت، و روغن آفتابگردان.

غذاهای مفید در شب

بادمجان، قارچ، گل کلم، کلم سبز، کدو، باقلا، لوبیا سبز، شلغم، مرغ، بوقلمون، جوجه و تخم مرغ، بادام، طالبی، موز، فندق، هندوانه، پسته، گلابی، سیب، خیار، پیاز، نمک، روغن بادام کوهی، روغن گردو و زیتون و سویا.(15)

سس

مروزه کدبانوها ابتکار به خرج داده و برای درست کردن سس از مخلوط ماست و سرکه استفاده می کنند که فوق العاده مضر است هم ماست و هم سرکه یا آبلیمو هر سه اسیدی هستند و اثرات مخربی را روی کبد و خون می گذارند و باعث به وجود آمدن لک و پیس می گردند کسانی که به بیماری صرع مبتلا هستند با مصرف این مواد بیماریشان شدت پیدا می کنند این مواد هم چنین آنزیمLDH خون را بالا می برند و در نتیجه بیماریهایی همچون افسردگی، ترس، اضطراب و دیدن کابوس به سراغ انسان می آید. (16)
تنقلات مصنوعی: از قبیل پفک، چیپس، بیسکویت، شکلات و...
که اغلب کودکان از آنها به عنوان هله و هوله استفاده می کنند که دچار آلرژی و عوارضی همچون کم اشتهایی، کم خونی، ناراحتی های عصبی، و حتی اغلب دچار بیماری آلوپیسی (ریزش موضعی مو)، متوقف کردن رشد آنان، عصبی کردن کودکان و پرخاشگری، ایجاد کیست تخمدان در خانمها و بیشتر کودکانی که به صورت مکرر از این مواد استفاده می کند باعث تولید نزله (چرک و خلط)، دچار ورم لوزه ها می شوند و بارها مشاهده شده است که برخی از کودکان دچار آسم شده اند.(17)

ماست

به خاطر داشتن اسید لاکتیک از اسهال جلوگیری و روده را ضد عفونی می کند. بنابراین زیاد آن یبوست می آورد و یبوست هم باعث اختلالات عصبی و تولید سم پتومائین در روده می شود. ماست به دلیل داشتن PH پایین و در واقع اسیدی بودنش، مصرف زیادش برای مغز و اعصاب مضر است و برای کسانی که طبع سرد و PH پایینی دارند بسیار مضر است و همچنین برا ی افرادی که دارای گروه خونی B هستند و یا دچار صرع، بیماریهای رماتیسمی، آرتریت روماتوئید و آرتروز و یا سینوزیت هستند و یا بیش از اندازه عرق می کنند نباید به طور کلی ماست مصرف کنند. استفاده مداوم و مکرر از ماست خصوصا در افراد سرد مزاج موجب خار پاشنه و اختلالات PH خون و شب ادراری کودکان و سرعت انزال در آقایان و دردهای دوران پریود در خانمها و بیماری های کبدی و تخریب مغز و اعصاب و سنگ های کلیوی و MS و... می شود. اسید لاکتیک موجود در ماست موجب جذب زیاد کلسیم در بدن و باعث رسوب آن (یعنی رسوب سودا) در مفاصل می شود.(18) غذاهای کنسرو شده: چون این مواد برای مدت زمان زیادی نگهداری می شود به ناچار از مواد نگهدارنده ای به نام EDTA و یا بنزوات استفاده می شود بر اثر استفاده مداوم از این ماده بدن انسان دچار کم خونی می شود.(19)

پیتزا و غذاهای ساندویچی

این نوع غذاها ارمغان غرب و فاقد ارزش غذایی و عموما یبوست و بیماریهای پوستی و عصبی را موجب می گردند و فقط دارای مزه های ساختگی هستند و ارزش دیگری ندارند، و به خاطر استفاده از گوشتهای غیر مفید، ایجاد آلرژی، کابوس و خواب آلودگی می کنند. سوسیس و کالباس آن، دارای مواد شیمیایی نگهدارنده ای به نام سدیم نیتریت که فوق العاده سمی و خطرناک است می باشد. این مواد سمی پس از مصرف با اسید معده ترکیب شده و نمک طعام و اسید نیترو تولید می کنند. حال نمک طعام موجب از بین رفتن موسین جدار داخلی معده می گردد و معده را آماده زخم می کند و اسید نیترو در بدن انسان تجزیه شده و به دو نوع قند تبدیل می شود که عبارتند از: گزانتین و هیپوگزانتین که در نهایت موجب ناامنی هموستاز بدن می شوند و سیستم ایمنی آن را تضعیف و منشاء انواع بیماری های صعب العلاج مانند انواع غده ها و تومورهای بدخیم سرطانی می گردد. خمیر پیتزا چون از آرد سه صفر تهیه می شود بعد از مصرف در روده به قند مرکب تبدیل شده و تولید الکل می کند و در نتیجه موجب بیماری میگرن می شود. از دیگر عوارض ناشی از این غذا یبوست است.(20)

نوشابه های گازدار

افرادی که از نوشابه استفاده می کنند معمولا غذا را خوب نمی جوند و همین امر موجب می گردد غذاهای نشاسته ای خوب هضم نشده و این امر موجب یبوست می شود مصرف نوشابه موجب می گردد آنزیم های گوارشی به اندازه کافی ترشح نکند و در واقع هضم غذا به غلط توسط نوشابه انجام شود و این عمل موجب تضعیف کارکرد معده و دستگاه گوارش می شود باز در رابطه با مصرف نوشابه می توان خرابی دریچه فم معده و یا دریچه کاردینال (ورودی) معده را نام برد که موجب ریفلاکس گوارشی (برگشت محتوای معده به حلق) می شود. در نوشابه های کولادار ماده ای به نام کافئین و تئوبرومین وجود دارد که ایجاد یبوست و حساسیت و زودرنجی می کند به علت محرک بودن قوی این دو ماده. شیرینی نوشابه ها از قندهای مصنوعی یا راست گرا است که موجب ناراحتی کبد و ضعف دریچه پیلور و مصرف مداوم آنها ایجاد سرطان می کند.(21)

آب یخ

هنگام نوشیدن آب یخ، اختلالات ناگهانی در بدن ایجاد می شود از جمله فعال سازی تولید نزله(خلط) سرد در بدن که باعث تولید امراض زیاد می شود. دوم اینکه آب یخ باعث خراب شدن سلولهای کبدی و ایجاد کبد چرب می باشد. سوم آب یخ باعث فزونی خلط بلغم در خون می شود که آن نیز عوارض خاص خودش را دارد و چهارم با نوشیدن ناگهانی آب یخ، تشنگی چند برابر شده و املاح بدنمان از طریق عرق و ادرار دفع خواهد شد و دچار ضعف و ناتوانی خواهیم شد.(22)

برخی جایگزینی ها

- می توان به جای نوشیدنی های گازدار و نوشابه ها و چای زیاد و آب یخ از آب خنک بدون یخ، آب میوه و شیر بادام، شیر فندق، شربت عسل با لیمو ترش تازه و چای مکه، چای به لیمو، چای به و چای کوهی و گل گاوزبان و بادرنجبویه و... استفاده کرد.
- می توان به جای سرخ کردنی ها که مضر برای کبد و باعث افزایش نزله ها و افزایش صفرا و تولید بیماریهایی در دراز مدت می شود از روش بخار پز کردن غذا که روشی ساده و آسان و کم هزینه با مدت زمان کم که در این روش با اضافه کردن ادویه جات مفید باعث لذیذ شدن و خوش طعم شدن غذا می شود.
- می توان به جای قند شکر و شیرینی جات قنادی از عسل و شکر سرخ و انجیر و توت و کشمش و خرما و مویز و... استفاده کرد. - می توان به جای غذاهای چرب و پر حجم از پاچه و سیراب شیردان و روغن های زیتون و کنجد استفاده کرد.
- می توان به جای سرکه های صنعتی از سرکه های طبیعی و به جای ترشی جات از لیموترش تازه، نارنج، بالنگ، لیمو عمانی و تمبر هندی و زیتون پرورده استفاده کرد.
- بهترین جایگزین برای تنقلات مصنوعی استفاده از چهار مغز یعنی مغز بادام، پسته، فندق و گردو است استفاده از میوه جات خشک مانند هلو و زردآلو، انجیر،توت، کشمش و مویز و... .(23)

رابطه زمان خوردن با تاثیرات‌آن

- امام رضا (علیه السلام): خوردن تُرنج در شب، چشم را بر می گرداند و کژچشمی به جای می گذارد.(24)
- نوشیدن یک لیوان آب پرتغال در هنگام شب باعث سوزش معده و عصبانیت می شود در حالی که نوشیدن همین لیوان آب پرتغال در صبح به عمل هضم کمک و باعث تولید انرژی بیشتر می شود.
- آب هویج که دارای ویتامین A که نیاز جدی بدن است اگر در صبح و نیمه روز خورده شود ویتامین های آن به طور کامل آزاد می شود و اما اگر در نزدیکی شب خورده شود، جذب ویتامین A بسیار مشکل خواهد بود. این در حالی است که استفاده از سیب بر خلاف هویج است.
- استفاده از شیر و تخم مرغ که دارای ویتامین ب هستند در شب به مراتب بهتر از روز جذب بدن می شوند.
- اگر لبنیات در نیمه روز مصرف شوند به سختی جذب بدن خواهند شد و در نتیجه سبب پدید آمدن یک منبع انرژی استفاده نشده که به چربی تبدیل می شود خواهند شد در صورتی که در ساعت غیر گفته شده سبب اضافه وزن نخواهند شد.
- نوشیدن آب در شب بسیار مفید است زیرا بدن را بهتر پاکیزه می کند.
- سالاد گوجه فرنگی اگر در ظهر خورده شود به گونه کامل جذب می شود در حالی که اگر در شب استفاده شود به معنای تهاجم غیر قابل تحملی برای معده خواهد بود.(25)
- امام رضا (علیه السلام): خوردن خربزه ناشتا، سست اندامی می آورد.(26)

درمان های ساده

- امام رضا(علیه السلام): هرکس می خواهد بادی دامنگیر او نشود، در هر هفته یکبار سیر بخورد. (27)
- افراد مبتلا به یبوست؛ استفاده از گندم کوبیده شده با سبوس همراه با شیر برایشان مفید است. امام صادق(علیه السلام): زردک مایه ایمنی از قولنج و بواسیر است.(28)
- به زنان باردار و بیماران قلبی و اشخاص مبتلا به فشار خون و ورم کلیه توصیه می شود مصرف نمک را بسیار کاهش و به جای آن از آبلیمو، خردل، سرکه سیب، ترخون و سیر یا پیاز استفاده کنند.
- به افراد مبتلا به سوء هاضمه توصیه می شود از خوردن غذاهای سنگین اجتناب کنند.
- به افراد مبتلا به تنگی نفس توصیه می شود آب کرفس بنوشند.
- به زنان بارداری که در دوران بارداری دچار حالت تهوع می شوند توصیه می شود غذاهای حاوی ویتامین B6 بیشتر مصرف کنند.(29)
- مصرف روزانه B6، 2 میلی گرم است که مصرف بیش از 200 گرم آن در روز به اعصاب ‌‌آسیب می رساند و باعث از بین رفتن هماهنگی عضلات می شود. منابع گیاهی ویتامینB6 : غلات، سبزیجات تازه، انار، انجیر، سبوس برنج، گندم، سیب زمینی، موز، لوبیا، گردو، سویا غنی شده. منابع حیوانی: گوشت، ماکیان، ماهی، تخم مرغ، شیر.(30)
- طفلی که تب دارد به او آب میوه بدهید.(31) امام صادق(علیه السلام): به تب داران خود سیب بدهید، زیرا هیچ چیز، سودمندتر از سیب نیست.(32) امام صادق(علیه السلام): پیاز، تب را از بین می برد.(33)
- کسی که چربی خون دارد به جای استفاده از داروهای علیه چربی خون، که در دراز مدت دچار سنگ کیسه صفرا، خرابی رباطهای مفصلی زانو و تضعیف بینایی می نماید می توان از ورزش کردن، پرهیزات و مصرف داروهای طبیعی نظیر؛ کرفس، شنبلیله، سماق، آبغوره، ترنجبین، شیر خشت، گریپ فروت و نظایر آن روی آورد.(34)
- نفخ شدید مزمن در روده که منجر به بزرگی شکم نیز می گردد می تواند در اکثر اوقات منجر به اختلالات گوارشی و پس از گذشت حدود 9 سال پیدایش سرطان روده چندان بعید نیست. ولی درمان آن چندان مشکل نیست و باید به دست پزشکان مجرب حتما درمان شود. از جمله گیاهان دارویی ضد نفخ: خوردن مرتب یک قاشق مرباخوری اسفندانه معمولی با مصلح آن رب انار در صبح ناشتا تا 40 روز همراه با آب، یا مصرف خوراکی گیاهان ضد نفخی چون زیره، زنیان، رازیانه، انسیون، نعناع و غیره.(35)
- تاری دید، ضعف چشمها، آب مرواید و خیلی از بیماری های چشمی ارتباط مستقیم با دستگاه های بدن از جمله کبد چرب دارد. درمان به موقع و اول وقت این بیماری(کبد چرب) مصرف هر شب موقع خواب یک لیوان سرکه انگبین باعث درمان این بیماری می شود.(36)
- اگر می خواهید از زکام در زمستان جلوگیری کنید هر روز لقمه ای ازعسل میل کنید.(37)
- درمان درد شقیقه و درد شکم و باد و ورم های آن خوردن ماهی است.(38)
- کسی که می خواهد عقلش نیرومند گردد هر روزسه دانه هلیله را با نبات میل کند.(39)
- اگر فراموشی دارید هر روز سه قطعه زنجبیل پرورده دم کرده با عسل میل کنید و خوردن کشمش صبح ناشتا حافظه را تقویت می کند.(40)
- موقع انزال منی نباید جلوی آن را گرفت زیرا به سنگ مثانه و حبس البول منجر می شود، طب امروز سنگ کلیه و مثانه را بر اثر کمبود ویتامین A می داند و این مسئله اثبات شده است ولی چرا با اینکه مواد دارای ویتامین A خوراکی های عمومی مردم است ولی عده زیادی به سنگ مثانه گرفتار می شوند؟ علت آن جلوگیری از انزال منی است.(41)
- امام صادق(علیه السلام): خربزه سنگ را در مثانه، ذوب می کند.(42)
- علت دیگر تولید سنگ مثانه بول نکردن بعد از عمل آمیزش و خروج منی است و حتی اگر منی خارج نشود زیرا همین قدر که دستگاه دفع مجهز شد مایع لزجی که حاصل اسپرماتوزئیدها است از محل خود خارج و مجاری را غلیایی می کنند.(43)
- فرزندانی از شما که میل جنسی فراوانی دارند با خوردن خنکی ها و دم کرده روزانه از تخم خیار، کاهو، سُداب، یا کافور این میل کمتر می شود.
- امام کاظم(علیه السلام): هرکس تخم مرغ و پیاز وروغن زیتون بخورد، بر توان جنسی او افزوده می شود. (44)
- شب ادراری که به علل سردی نظیر بلغم و همچنین مثاله عصبی می باشد، 3 ساعت قبل خواب چیزی خورده نشود و قبل از خواب دستشویی رفته و همچنین پیاز رنده شده بعلاوه مقدار کمی نمک و دارچین(اندازه نوک قاشق چایخوری) به زیر شکم به مدت 15 دقیقه چند شب متوالی ضماد شود و خوردن گرمی جات مثل خرما فراموش نشود.(45)
- پیامبر اسلام(صلّی الّله علیه وآله): هرکس چهل روز، هرصبح، یک مثقال هزار اسپند حل شده در آب بخورد، نور حکمت در دلش روشن می شود و از هفتاد و دو بیماری که کمترین آن جذام است مصون می شود. (46)

غذاهای مفید برای استخوان

غذاهایی که دارای کلسیم و فسفر هستند مانند: کشک، انواع کلم، پونه، مرزه، پودر سنجد همراه شیر، چهارمغز، کنجد با پوست به صورت خام، سبزیجات، میوه ها و روغن زیتون و نور مستقیم آفتاب، کله پاچه، خرما و شیر خرما، نرمش و ورزش.

غذاهای مضر برای استخوانها

چای، انواع ترشیجات، ماست، پنیر و چای شیرین به صورت صبحانه و غذاهایی که در طب سنتی ممنوع است.

غذاهای مفید برای چشم

نوشیدن روزانه 6 لیوان آب خنک نیم ساعت قبل و 2 ساعت و نیم بعد غذا، استفاده از سبزیجات و میوه جات رنگی که دارای مواد بتاکاروتن هستند مانند: هویج فرنگی، کدوحلوایی، گوجه فرنگی، خرمالو، انبه و... .
مهمترین توصیه برای محافظت از چشم، کارکرد مناسب معده و اجابت مزاج راحت است بر اساس تحقیقات اکثر کودکان عینکی از یبوست مزاج رنج می برند. درمجموع ناراحتی های گوارشی بیشترین صدمه را به چشم می زنند.

غذاهای مضر برای چشم

غذاهایی که یبوست زا هستند، مانند ماست، چای، آب یخ، نوشیدن مایعات همراه غذا یا بلافاصله بعد غذا، پرخوری، خوردن غذاهای خمیری مانند ماکارونی و آش رشته، تخم مرغ زیاد، سرخ کردنی ها، غذاهای پرچرب و پرحجم، دوغ، نوشابه، نان زیاد، شیرینی جات مصنوعی و قنادی، تنقلات مصنوعی از قبیل؛ شکلات و کاکائو، استفاده نکردن از آب به طور منظم، ‌خیره شدن به نور زیاد، مطالعه در محیط کم نور، کم خوابی، شب بیداری، مطالعه در حال حرکت.

غذاهای مفید برای کبد

انواع میوه جات، سبزیجات، به خصوص کاهو و خیار و هویج و انار و روغن زیتون و شاه توت که اثر معجزه آسایی روی کبد دارد و ضد هپاتیت است. انواع بذرهای ملین از قبیل: خاکشیر، اسفرزه، بارهنگ، تخم ریحان، تخم شربتی بالنگو، شیر خشت، ترنجبین، فلوس به مقدار کم، سوپ جو، آش جو، نان جو، نوشیدن روزانه 6 لیوان آب خنک(نه یخ)، سالاد فصل با لیموترش تازه و روغن زیتون، قبل از غذا زرشک و آب زرشک، عسل، کشمش، توت، انجیر، برگ هلو، و برگ زرد آلو، کدو خورشتی، کدو حلوایی، کنجد، اسطوخودوس، بادرنجبویه، کاسنی، آب مرکبات، مغز بادام خام و.... از شگفتی های کبد ترشح ماده ضد ویروسی است به نام اینترفرون. این ماده زمانی تولید می شود که کبد در نهایت سلامت باشد.

غذاهای مضر برای کبد

چای، شیرینی جات قنادی، پرخوری، غذاهای چرب و پر حجم، ماست، نوشابه، آب یخ، تخم مرغ زیاد، نمک زیاد، ترشیجات و سرکه، فلفل و ادویه جات تند به مقدار زیاد، سیر زیاد، غذاهای فریز شده، سس، رب، بادمجان، نوشیدن مایعات همراه غذا، آجیل شور، خرده خرده غذا خوردن، ماکارونی، آش رشته، مشروبات الکلی، عدم فعالیت فیزیکی، خواب زیاد، تند و سریع غذا خوردن، گوشت زیاد، کله و پاچه، سوسیس و کالباس، ماهی کنسرو شده در روغن، بستنی، روغنهای حاوی چربی اشباع، کره، مارگارین کیک، شکلات، چیپس، غذاهای سرخ شده، نان و برنج زیاد و مواد نشاسته دار.(47)

مواد غذایی مفید برای کلیه

آب، سیب درختی، کاهو، خیار، مغز بادام خام، لیموترش تازه، روغن زیتون، انجیر، برگ زرد آلو، جوانه گندم و عسل، میوه هایی که نام برده شد باید به طور کامل و همراه با پوست و دانه های‌آن خورده شود. امام صادق(علیه السلام): خوردن زردک کلیه ها را گرم می کند. (48)

مواد غذایی مضر برای کلیه

چای از نوشیدنیهای مضر کلیه است و علت آن تحریک بیش از حد سلولهای اپیتلیال کلیه و در نتیجه وادار کردن آن به کار مداوم و طاقت فرساست. سرخ کردنی ها، ادویه جات تند، شیرینی جات قنادی، نوشابه، آب یخ، خصوصا زمانی که حرارت بدن بالاست یا عرق کرده است، ترشیجات، نمک زیاد، ‌غذاهای پرحجم و چرب، ماست، گوشت اردک، سوسیس و کالباس و... . (49)

پرهیزات غذایی عمومی

غذاها و خوراکی هایی که به طور کلی مضر و عقل سالم حکم می کند از خوردن آنها به کلی صرف نظر کنیم:
روغن نباتی، روغن های مایع معمولی، کره های گیاهی نظیر مارگارین، نوشابه های رنگی، گوشت گاو و گوساله، سیگار و مواد افزودنی، سس مایونز و کارخانه ای، سوسیس و کالباس، پیتزا و همبرگر، پفک و چیپس، قند و شکر سفید.
دسته دوم مواد مضری که حتی المقدور استفاده نشوند:
شیرینی جات مصنوعی، آدامس، شکلات و کاکائو، بیسکویت، آبنبات، نان های فانتزی، گوشت مرغ ماشینی، فرآورده های کارخانه ای مثل آبلیمو و... ، چای پر رنگ زیاد.(50)

پرهیزات غذایی بیماران سنگ کلیوی

- نوع کلسیمی: موادی که باید محدود شوند: شیر، میوه و سبزی، بادام، برگ زرد آلو، لوبیاها، برگ چغندر، سیر، خرما، انجیر، نخود، مواد غذایی تهیه شده از جوش شیرین. موادی که بهتر است مصرف شوند: نان سبوسدار، غلات، ذرت، پنیر، تخم مرغ، گوشتها، عدس، برنج، آلو، گوجه، گردو
- نوع اگزالاتی: مواد غیر مجاز: لوبیاسبز، برگ چغندر، بامیه، اسفناج، کشمش، انجیر، انگور، ‌آلو، ریواس، بادام، تنقلات و شکلات، کاکائو و چای.
توضیح: سنگ های کلسیمی اکثر از خلط بلغم و سنگهای اگزالاتی اکثرا از خلط سودا تولید می شوند. پس به طور کلی برای گروه اول پرهیزات بلغمی و برای گروه دوم پرهیزات سودایی لازم است رعایت شود.(51)

پرهیزات غذایی بیماران فشار خون

نمک طعام، ادویه های نمک دار، انواع سس های آماده حاوی نمک، سس و رب گوجه فرنگی، سس سویا، خیار شور، خردل، زیتون پرورده، گوشتهای نمک سود، سوسیس و کالباس، عصاره آماده گوشت، ماهی دودی، ساردین، چیپس ذرت یا سیب زمینی، ذرت بو داده، پنیر به جز پنیرهای کم نمک، انواع کنسرو.

توصیه های غذایی در مورد ریزش مو

کاهش نمک مصرفی، حذف یا محدود کردن مصرف اسیدهای چرب اشباع مثل روغن نباتی، کاهش مصرف آجیل و شکلات، کاهش غذاهای سرخ شده پر ادویه.

لیست داروهای موثر بر کم کردن چربی خون

تخم شنبلیله، اسفناج، بادام زمینی، زرشک، ترشک، پیاز، مخمر آب جو، ذرت، بامیه، سیب درختی (مخصوصا پوست آن)، قارچهای خوراکی، کاسنی، تره، کدو، کنگر فرنگی، گوجه فرنگی، سیر، نخود فرنگی، لیمو ترش، کاهو، هویج، آلو، کلم، گیلاس، پرتغال، نارنگی، زردآلو، خرمالو، تمشک، به، انگور، انبه، آناناس، شوید، نعناع، عناب، چاودار، شلتوک برنج، باقلا، هندوانه، هلو، موز، گلابی، گریپ فروت، سویا، عدس، گندم، لوبیا چشم بلبلی، نخود، کاکائو، بلادر، هل، گردو، انار، شاهتره، گل سرخ، مریم گلی، آویشن، رازیانه، روغن گندم، روغن جو، روغن پنبه دانه، گزنه، گل قاصد، بومادران، دم اسب، زیتون، کنجد، مارچوبه، لوبیا، کرفس وحشی، بادمجان، شاهی، سیب زمینی ترش، قدومه، توت و... .

لیست داروی های ضد آسم

شیرین بیان، تاج ریزی، درمنه، گل بنفشه، گل ختمی، رازیانه، گل پنیرک، گل زوفا، آویشن، نعنا، سپستان، سعال، عناب، پونه، پرسیاوشان، تخم مرو.(52)

نتیجه گیری

طب پیشگیری و حفظ سلامتی اگر گفته شود از طب درمانی اهمیت بیشتری دارد حرفی به گزاف گفته نشده است زیرا تقریبا تمام بیماری هایی که گریبان گیر انسان ها می شود از عدم رعایت نکات حفظ الصحه است. نقل کرده اند در گذشته طبیبی وارد روستایی می شود مدتی مطب می زند و منتظر بیمار می ماند ولی بیماری به او مراجعه نمی کند تا اینکه نزد بزرگ روستا می رود و مسئله را با او در میان می گذارد. بزرگ روستا به او می گوید: در این روستا کسی مریض نمی شود زیرا سردی را با گرمی و گرمی را با سردی می خورند و نکات تغذیه ای را رعایت می کنند. بنابراین قبل از اینکه ما قصد خوردن چیزی را بکنیم باید از سردی یا گرمی و قابض و مسهل و مفید بودن و یا مضر بودن برای عضوی از بدنمان خصوصا زمانی که ناخوش هستیم تا از بروز بیماری و در نتیجه هزینه مالی و وقتی و دردسر برای خود و خانواده خود در امان بمانیم ان شاء الله تعالی.

پی‌نوشت‌ها:

1- علامه مجلسی، بحارالانوار ، ج 79، ص 303
2- دکتر خیراندیش، حجامت درمانی، ص 8
3- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج 2، حدیث1303
4- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، مکارم الاخلاق، ص 162
5- امیر المومنین علیه السّلام، مکارم اخلاق، ص 164
6- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2،حدیث1283
7- امیر المومنین علیه السّلام، مکارم اخلاق، ص 168
8- ری شهری ، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1149
9- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع، جلد 1 ص 121 و 122
10- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1151
11- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع ، جلد 2 ص 138 الی 141
12- سپهر منصوری، راز سلامتی، ص 101
13- همان، ص 138
14- همان، ص 144
15- دکتر دریایی، تغذیه درمانی، صفحه 157 -160
16- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع، جلد 1 صفحه 83
17- همان، صفحه 86
18- همان، ص 85
19- همان ص80
20- همان صفحه 80
21- همان صفحه 80
22- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع، جلد 1 صفحه 88
23- همان، ص 89 - 101
24- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1490
25- دکتر دریایی، تغدیه درمانی، ص 157
26- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1551
27- همان، حدیث 1633
28- همان، حدیث 1656
29- دکتر دریایی، تغدیه درمانی، ص 160
30- نیره اژدریان، ویتامین درمانی، ص 34 و 35
31- دکتر دریایی، تغدیه درمانی، ص 160
32- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1583
33- همان، حدیث1534
34- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع ، جلد 1 ص 131
35- همان، ص 134
36- همان، ص 129
37- امیر صادقی، طب و بهداشت، ص 264
38- همان، ص 268
39- همان، ص 263
40- همان، ص 261
41- همان، ص 260
42- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1546
43- امیر صادقی، طب و بهداشت، صفحه 244
44- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1562
45- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع، جلد 1 صفحه 146
46- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث1661
47- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع، جلد 1 صفحه 112
48- ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ج2، حدیث 1657
49- دکتر ابوالحبیب، شناخت طبایع، جلد 1 ص 113
50- همان، ص 117
51- همان، ص 118
52- همان، ص 119

منابع
1- حبیبیان، احمد، آداب اسلامی یا زندگی سالم، چاپ اول، انتشارات قدس، قم، 1382
2- سپهر منصوری، علی، راز سلامتی با تغذیه، بهداشت روانشناسی، چاپ اول، انتشارات بوستان دانش، قم، 1384
3- دریایی، محمد، تغذیه درمانی، چاپ دوم، انتشارات حاذق، تهران، 1386
4- ابوالحبیب، سیدعلی، شناخت طبایع، چاپ ششم، انتشارات سیدعلی ابوالحبیب، تهران، 1387
5- اژدریان، نیره، دائره المعارف ویتامین درمانی، چاپ اول، انتشارات آینه دانش، قم، 1388
6- امیر صادقی، نصیرالدین، طب و بهداشت، چاپ پنجم، انتشارات موسسه مطبوعاتی معراجی، تهران، بی تا
7- محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه احادیث پزشکی، جلد1، چاپ اول، انتشارات سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، قم، 1383