قطعنامه 598 که در 29 تیر سال 1366 در شورای امنیت سازمان ملل تصویب شده بود، سرانجام پس از یک سال به فرمان امام خمینی (ره) رهبر کبیر انقلاب در 27 تیر سال 1367 از سوی جمهوری اسلامی رسما پذیرفته شد.

قطعنامه 598 با درایت و هوشیاری حضرت امام خمینی (ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی پذیرفته شد. امام راحل (ره) با تغییر شیوه دفاع ، دشمنان را خلع سلاح و تلاش چند ساله ملت شهید پرور را به ثمر رساندند و با توجه به شرایط ایجاد شده در فضای سیاسی منطقه و معادلات جهانی ، این شرایط مطلوبی برای ملت ایران بود.



در 21 مرداد 1367 حضرت آیت الله خامنه ای، رئیس جمهور وقت کشور در خطبه های نماز جمعه تهران عنوان کردند: «اعلام قبول قطعنامه از طرف جمهوری اسلامی ایران دو فایده اساسی داشت: اول این که آتش بس را به صلاح انقلاب و کشور دانستیم و دوم این که با اعلام قبول قطعنامه، ماهیت رژیم عراق علی رغم ادعای صلح طلبی، آشکار شد و تحولات بعدی اصالت هر دو مصلحت را مشخص کرد... رژیم عراق در مقابل این حرکت غیر منتظره جمهوری اسلامی ایران درماند. اگر طالب پوشاندن چهره جنگ طلبانه خود بود باید آتش بس را قبول می کرد. اگر می خواست زیر بار نرود، چهره منافقانه این رژیم افشا می شد و این هر دو به نفع کشور ما بود».
*** دلایل پذیرش کامل قطعنامه 598 توسط جمهوری اسلامی ایران
کارشناسان و صاحب نظران برای پذیرش قطعنامه دلایل بسیاری ذکر می کنند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران ، حضرت امام خمینی (ره) به عنوان رهبر و ولی فقیه و بر اساس اختیاری که به موجب اصل یکصدو دهم قانون اساسی داشتند، پذیرش قطعنامه را اعلام و آن را به مصلحت نظام تشخیص دادند.
- شرایط بین المللی نامساعد، به نحوی که عراق با پذیرش کلیه قطعنامه های شورای امنیت داد صلح طلبی سر می داد و در مجامع بین المللی ایران را جنگ طلب معرفی می کرد.
- شرایط جدید و پیچیده در منطقه با حضور بی سابقه نیروهای نظامی امریکا و متحدینش در خلیج فارس .
- جدی شدن مساله تحریم تسلیحاتی ایران به عنوان طرفی که قطعنامه 598 را قبول نکرده است.
-کاربرد وسیع سلاح های شیمیای توسط عراق و عکس العمل ضعیف مجامع بین المللی در این مورد.
- شرایط نامساعد در جبهه ها که منجر به عقب نشینی نیروهای نظامی ایران از بسیاری از نقاط اشغالی در داخل خاک عراق و حتی از دست دادن قسمت هایی از خاک ایران شده بود.
- یکی از مهمترین دلایل پذیرش قطعنامه 598 علاوه بر وجود عناصر مثبت در آن، فقدان عناصری بود که در قطعنامه های قبلی شورای امنیت موجود بود و منجر به رد آن ها می شد. (شورای امنیت و جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران /عباس هدایتی خمینی/دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه- 1370)
*** تفاوت های عمده قطعنامه 598 با قطعنامه های پیشین
شورای امنیت سازمان ملل متحد حدود 10 بیانیه و 10 قطعنامه در باره جنگ ایران و عراق
صادر کرد که شاخص ترین آن قطعنامه 598 بود.این قطعنامه با قطعنامه های پیشین شورای امنیت متفاوت بود. مهم ترین تفاوت آن از نظر صوری، قرار گرفتن آن در قالب فصل 7 منشور ملل متحد بود که آن را از حالت توصیه خارج و برای دوطرف جنگ لازم الاجرا می کرد. از نظر محتوایی نیز این قطعنامه از قطعنامه های پیشین جامع تر بود و در آن سعی شده بود برخی دیدگاه ها و خواسته های ایران مورد توجه قرار گیرد.
الف ) قطعنامه 598 بر خورد صحیحی با مساله کرده و به عبارت دیگر صورت مساله را درست مطرح کرده است . شورا به وظایف خود توجه داشته ، نقض صلح را احراز کرده است.
ب) قطعنامه 598 بر خلاف اسلاف خود راه حلی عملی و نسبتا جامع و عادلانه برای مساله ارایه می دهد.
ج) قطعنامه 598 تضمین هایی برای آینده و جلوگیری از تکرار تجاوز (هرچند ناقص و ناکافی)ارایه می دهد. (شورای امنیت و جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران /عباس هدایتی خمینی/دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه)
"یکی از صاحب نظران و دست اندرکاران سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در زمان صدور قطعنامه 598، "محمدجواد لاریجانی" معاون بین المللی وقت وزارت خارجه اظهار می دارد: پیش از صدور قطعنامه 598 تمامی قطب های قدرت جهان چند کار هم زمان را سازماندهی کردند: فشاری بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران که در آن سرزنش، تنبیه و تحریم ایران به لحاظ تسلیحاتی و اقتصادی منظور گردد، دوم حضور نظامی ترساننده ای در خلیج فارس که تمامی قدرت ها در آن شرکت داشته باشند. یک برداشت کلی این بود که زمان مداخله قدرت های بزرگ برای جلوگیری از پیروزی ایران در جنگ به نظر آن ها فرا رسیده است و نباید بیش از این فرصت را از دست داد . بدین ترتیب قطعنامه 598 در حال شکل گیری بود و از خصوصیات آن در آخرین پیش نویس ها، اقدامات تنبیهی و محدود کننده علیه جمهوری اسلامی بود. به طور هم زمان نیز نیروهای نظامی بلوک های مختلف شروع به ورود به خلیج فارس کردند."
برای روشن ساختن شرایط استراتژیک و سیاسی که منجر به پذیرش این قطعنامه از سوی جمهوری اسلامی ایران شد، ضرورت ها و دلایل اتخاذ چنین تصمیمی و نیز واکنش های داخلی به آن، چند تن از کارشناسان سیاسی و نظامی در گفت وگو با پژوهشگران ایرنا به
بیان دیدگاه ها و نقطه نظر های خود پرداختند.
"عباس ملکی" رییس موسسه "مطالعات دریای خزر" و معاون سابق وزارت خارجه شورای امنیت ضمن اشاره به پرونده حقوقی جنگ ایران و عراق می گوید: این جنگ دارای پرونده قطوری است که حدود ده قطعنامه و ده بیانیه را در بر می گیرد. اولین بیانیه در یکم مهر 1359 و آخرین آن که در مورد استفاده از سلاح های شیمیایی در حلبچه بود در اردیبهشت 1367 صادر شد. البته بیانیه آخر این پرونده تقریبا 5 سال پس از جنگ در سال 1991 در مورد تعیین آغاز گر جنگ صادر شده بود.
وی در مورد اهمیت قطعنامه 598 می افزاید: از بین همه قطعنامه و بیانیه هایی که شورای امنیت در مورد جنگ عراق علیه ایران صادر کرد، قطعنامه 598 از همه مهمتر است. این قطعنامه از جهات مختلف دارای اهمیت است.
ملکی بااشاره به ویژگی های این قطعنامه می گوید: اولین ویژگی که قطعنامه 598 داشت، این بود که تا اندازه ای نظرات ایران در آن لحاظ شده بود. در اولین قطعنامه و بیانیه ای که در مورد جنگ ایران و عراق صادر شده بود، اصلا این جنگ را جنگ ندانسته بودند بلکه بیشتر یک وضعیت توصیف شده بود که دو طرف با هم اختلاف دارند. اما در قطعنامه 598 به صورت جدی معلوم شد که این جنگ است و در جنگ یک طرف حتما آغاز گر است.
به گفته معاون وزیر سابق امورخارجه، بر اساس بند6 قطعنامه 598 از دبیر کل درخواست شده بود که ضمن مشورت با ایران و عراق، مساله تفویض کار تحقیق در باب مسولیت مخاصمه را به هیئتی بی طرف، واگذار کند که آن را بررسی کند و در حد اقل مدت ممکن به شورا گزارش دهد.
یعنی معلوم شود که کدام طرف این جنگ را شروع کرده است. زیرا عراق مدعی بود نیروهای ایرانی جنگ را شروع کردند و ما می گفتیم در یک لحظه نیروهای عراق به فرودگاه های شهرهای مختلف ما حمله کردند. این موضوع خیلی مهم بودکه مشخص شود کدام طرف مسوول آغاز مخاصمه است. همه نیروهای سیاسی کشورها به دنبال کسب پرستیژ در صحنه بین المللی هستند و برای ایران خیلی مهم بود که ثابت کند که مسولیت این جنگ با چه کسی است.
ملکی می افزاید: البته دبیر کل این کار را زود انجام نداد. قطعنامه 598 در سال 1987 ( 1366ه.ش ) تصویب شد و همانطور که پیشتر اشاره شد در سال 1991 ( 1370ه.ش )و بعد از حمله عراق به کویت دبیر کل نظر کمیته را اعلام کرد که بر اساس آن مشخص شد، علی رغم این که برخی برخوردهای مرزی بین دو کشور بوده ولی این عراق بوده است که به صورت انبوه و همه جانبه در یک روز معین به ایران حمله کرده است.
رییس موسسه "مطالعات دریای خزر" به نکته دیگری در مورد اهمیت قطعنامه 598 اشاره می کند و می افزاید: برای تدوین قطعنامه مذکور مذاکرات متعددی بین تهران و دبیر کل و نماینده ها و معاونان ایشان ازجمله "یان الیاسون " که الان وزیر امور خارجه سوئد است و "جیمیانوپیکو" انجام شد. دیپلمات های ما به صورت جدی با این دو نفر در تعامل بودند تا بالاخره آن حد اقل خواست های ایران در این قطعنامه گنجانده شود. مهم ترین موضوعی که ایران مطرح می کرد این بود که ما اعتماد نداریم اگر جنگ تمام شود عراق سرزمین هایی را که اشغال کرده است، تخلیه کند. اما در بند یک قطعنامه 598 که خیلی هم مهم بود، دو طرف ملزم به اعلام آتش بس و بازگشت بی درنگ تمام نیروها تا سرحدات بین المللی شدند و این یکی از شرایطی است که ایران را در آن مورد راضی می کرد. زیرا که در اواخر جنگ و در آستانه صدور قطعنامه 598 در سال 1366 عراق مانند ابتدای جنگ مجددا شروع به آفند(حمله) تهاجمی کرد و بخش هایی از اراضی کشورمان را در جنوب و جنوب غرب در اختیار گرفت. از طرفی تاسیسات نفتی ایران نیز مورد حمله قرار گرفته بود، به طوری که در سال 1986 به بیش از صد نفتکش ایرانی حمله شد و این حساسیت زیادی ایجاد کرده بود.

رحمت و مهربانی پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)

عامل او برای نفوذ و توسغه ی اسلام در هر جا خود قرآن کریم و محتوای آن است. و عامل دوم بعد از قرآن کریم شخصیت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خلق و خو، سیره، طرز رفتار، نوع رهبری و مدیریت ایشان، است که حتی بعد از وفاتش هم تاریخ زندگی پیامبراعظم (صلی الله علیه وآله وسلم) یعنی سیره¬ی ایشان که بعد در تاریخ نقل شده است – خود این سیره ی تاریخی عامل بزرگی برای پیشرفت اسلام بوده است.
« فبما رحمة من الله لنت لهم ...» خدا به پیامبرش خطاب می کند: (ای پیامبر گرامی به موجب رحمت الهی به تو، در پرتو لطف خدا، تو نسبت به مسلمین اخلاق لین و نرم و بسیار ملایمی داری، روحیه ی تو روحیه ای است که با مسلمین همیشه در حال ملایمت حلم، بردباری، حسن خلق، تحمل، عفو و امثال اینها هستی.
در ادامه ی این آیه ی شریفه آمده: « و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم‏و استغفر لهم و شاورهم فی الامر... » اگر این خلق و خوی تو نبود، اگر به جای این اخلاق نرم و ملایم، اخلاق خشن و درشتی داشتی، مسلمانان ازدور تو پراکنده می شدند، یعنی اخلاق تو یک عاملی برای جذب مسلمین است.
این خودش نشان می دهد که رهبر، مدیر و آن که مردم را به اسلام دعوت می کند و می خواند یکی از شرایطش این است که در اخلاق شخصی و فردی اش نرم و ملایم باشد. البته نرمش در مسایل شخصی و صلابت در مسایل اصولی. (1)
خداوند متعال علت گرایش مردم به پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) را علاقه و مهری دانسته که ایشان به آنان مبذول می داشتند، باز خداوند متعال دستور می دهد که ببخششان و بر ایشان استغفار کن و با آنان مشورت نما. اینها همه ازآثار محبت و دوستی است، همچنان که رفق و حلم و تحمل، همه از شؤون محبت و احسانند.(2)

پی‌نوشت‌ها:

1- سیری در سیره ی نبوی، علامه شهید مطهری ص 235 تا 237.
2- جاذبه و دافعه ی علی (سلام الله علیه)، علامه شهید مطهری، ص 69.
منبع: مجموعه آثارشهیدعلامه مطهری

کلام نور

روزه و صبر

عن الصادق علیه السلام فى قول الله عزوجل: «واستعینوا بالصبر و الصلوة‏» قال: الصبر الصوم.
امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند عزو جل که فرموده است: از صبر و نماز کمک بگیرید، صبر، روزه است.
وسائل الشیعه، ج 7 ص 298، ح 3

روزه و صدقه

قال الصادق علیه السلام: صدقه درهم افضل من صیام یوم.
امام صادق علیه السلام فرمودند: یک درهم صدقه دادن از یک روز روزه مستحبى برتر و والاتر است.
وسائل الشیعه، ج 7 ص 218، ح 6

روزه ناقص

قال الباقر علیه السلام: لا صیام لمن عصى الامام و لا صیام لعبد ابق حتى یرجع و لا صیام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصیام لولد عاق حتى یبر. امام باقر علیه السلام فرمودند: روزه این افراد کامل نیست:
1 - کسى که امام (رهبر) را نافرمانى کند. 2 - بنده فرارى تا زمانى که برگردد. 3 - زنى که اطاعت‏شوهر نکرده تا اینکه توبه کند. 4 - فرزندى که نافرمان شده تا اینکه فرمانبردار شود.
بحار الانوار ج 93، ص 295.

روزه بى ارزش

قال امیرالمومنین علیه السلام: کم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظما و کم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء.
امام على علیه السلام فرمودند: چه بسا روزه‏دارى که از روزه‏اش جز گرسنگى و تشنگى بهره‏اى ندارد و چه بسا شب زنده‏دارى که از نمازش جز بیخوابى و سختى سودى نمى‏برد.
نهج البلاغه، حکمت 145

حکمت های شگرف

حکمت111 نهج البلاغه: عشق تحمل ناشدنى امام على [علیه السلام] (اعتقادى)
قَالَ المام علیٌ[علیه السلام] وَ قَدْ تُوُفِّیَ سَهْلُ بْنُ حُنَیْفٍ الْأَنْصَارِیُّ بِالْکُوفَةِ بَعْدَ مَرْجِعِهِ مَعَهُ مِنْ صِفِّینَ وَ کَانَ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَیْهِ لَوْ أَحَبَّنِى جَبَلٌ لَتَهَافَتَ معنى ذلک أن المحنة تغلظ علیه فتسرع المصائب إلیه و لا یفعل ذلک إلا بالأتقیاء الأبرار و المصطفین الأخیار و هذا مثل قوله [علیه السلام] .
حضرت علی (علیه السلام) : (پس از بازگشت از جنگ صفّین ، یکى از یاران دوست داشتنى امام ، سهل بن حْنیف از دنیا رفت ) فرمودند : اگر کوهى مرا دوست بدارد ، در هم فرو مى ریزد .( یعنى مصیبت ها به سرعت به سراغ او آید ، که این سرنوشت در انتظار پرهیزکاران و برگزیدگان خداست ، همانند آن در حکمت 112 آمده است).
حکمت 112: مشکلات شیعه بودن!! (اعتقادى ، سیاسى)
مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً و قد یؤول ذلک على معنى آخر لیس هذا موضع ذکره.
درود خدا بر ایشان، فرمودند : هر کس ما آهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را دوست بدارد ، پس باید فقر را چونان لباس رویین بپذیرد .(یعنى آمادة انواع محرومیت ها باشد)
حکمت 113 : ارزش هاى والاى اخلاقى (اخلاقى)
وَ قَالَ [علیه السلام] لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا عَقْلَ کَالتَّدْبِیرِ وَ لَا کَرَمَ کَالتَّقْوَى وَ لَا قَرِینَ کَحُسْنِ الْخُلُقِ وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ وَ لَا قَائِدَ کَالتَّوْفِیقِ وَ لَا تِجَارَةَ کَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَا رِبْحَ کَالثَّوَابِ وَ لَا وَرَعَ کَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ وَ لَا زُهْدَ کَالزُّهْدِ فِى الْحَرَامِ وَ لَا عِلْمَ کَالتَّفَکُّرِ وَ لَا عِبَادَةَ کَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ لَا إِیمَانَ کَالْحَیَاءِ وَ الصَّبْرِ وَ لَا حَسَبَ کَالتَّوَاضُعِ وَ لَا شَرَفَ کَالْعِلْمِ وَ لَا عِزَّ کَالْحِلْمِ وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ .
درود خدا بر ایشان، فرمودند : سرمایه اى از عقل سودمندتر نیست ، و هیچ تنهایى ترسناک تر از خودبینى ، و عقلى چون دوراندیشى ، و هیچ بزرگوارى چون تقوى ، و همنشینى چون اخلاقى خوش ، و میراثى چون ادب ، و رهبرى چون توفیق الهى ، و تجارتى چون عمل صالح ، و سودى چون پاداش الهى ، و هیچ پارسایى چون پرهیز از شُبهات ، و زُهدى همچون بى اعتنایى به دنیاى حرام ، و دانشى چون اندیشیدن ، و عبادتى چون انجام واجبات ، و ایمانى چون حیاء و صبر . و خویشاوندى چون فروتنى ، و شرافتى چون دانش ، و عزّتى چون بردبارى ، و پشتیبانى مطمئن تر از مشورت کردن نیست.
حکمت 114 : جایگاه خوشبینى و بدبینى در جامعه(اخلاقى، اجتماعى)
وَ قَالَ [علیه السلام] إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ فَقَدْ ظَلَمَ وَ إِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّرَ .
درود خدا بر ایشان، فرمودند : هرگاه نیکوکارى بر روزگار و مردم آن غالب آید ، اگر کسى دیگرى گمان بد برد ، در حالى که از او عمل زشتى آشکار نشده ستمکار است ، و اگر بدى بر زمانه و مردم آن غالب شود و کسى به دیگرى خوش گمان باشد، خود را فریب داد.
حکمت 115 : توجه به پایان پذیرى دنیا (اخلاقى)
وَ قِیلَ لَهُ [علیه السلام] کَیْفَ نَجِدُکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ ع کَیْفَ یَکُونُ حَالُ مَنْ یَفْنَى بِبَقَائِهِ وَ یَسْقَمُ بِصِحَّتِهِ وَ یُؤْتَى مِنْ مَأْمَنِهِ .
درود خدا بر ایشان، ( شخصى از امام پرسید حال شما چگونه است ؟) فرمودند: چگونه خواهد بود حال کسى که در بقاى خود ناپایدار ، و در سلامتى بیمار است ، و در آنجا که آسایش دارد مرگ او فرا مى رسد!
حکمت 116 : انسان و انواع آزمایش ها(اعتقادى ، اخلاقى)
وَ قَالَ [علیه السلام] کَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَیْهِ وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِ وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ .
درود خدا بر ایشان، فرمودند : چه بسا کسى که با نعمت هایى که به او رسیده ، به دام افتد، و با پرده پوشى بر گناه، فریب خورد ، و با ستایش شدن ، آزمایش گردد ؛ و خدا هیچ کس را به چیزى همانند مهلت دادن ، نیامرزد.
حکمت 117 : پرهیز از افراط و تفریط در دوستى با امام [علیه السلام](اعتقادى، اخلاقى)
وَ قَالَ [علیه السلام] هَلَکَ فِیَّ رَجُلَانِ مُحِبٌّ غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَالٍ .
درود خدا بر ایشان، فرمودند: دو تن به خاطر من به هلاکت رسیدند : دوست افراط کننده ، و دشمن دشنام دهنده.
حکمت 118 : استفاده از فرصت ها (اخلاقى)
وَ قَالَ [علیه السلام] إِضَاعَةُ الْفُرْصَةِ غُصَّةٌ .
درود خدا بر ایشان، فرمودند : از دست دادن فرصت ها ، اندوهبار است .
حکمت 119 : ضرورت شناخت دنیا (اخلاقى، تربیتى)
وَ قَالَ [علیه السلام] مَثَلُ الدُّنْیَا کَمَثَلِ الْحَیَّةِ لَیِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِى جَوْفِهَا یَهْوِى إِلَیْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ یَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ .
درود خدا بر ایشان، فرمودند : دنیاى حرام چون مار سمى است ، پوست آن نرم ولى سم کشنده در درون دارد ، نادان فریب خورده به آن مى گراید ، و هوشمند عاقل از آن دورى گزیند.
حکمت 120: روانشناسى قبائل قریش(علمى، اجتماعى، تاریخى)
وَ سُئِلَ [علیه السلام] عَنْ قُرَیْشٍ فَقَالَ أَمَّا بَنُو مَخْزُومٍ فَرَیْحَانَةُ قُرَیْشٍ نُحِبُّ حَدِیثَ رِجَالِهِمْ وَ النِّکَاحَ فِى نِسَائِهِمْ وَ أَمَّا بَنُو عَبْدِ شَمْسٍ فَأَبْعَدُهَا رَأْیاً وَ أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا وَ أَمَّا نَحْنُ فَأَبْذَلُ لِمَا فِى أَیْدِینَا وَ أَسْمَحُ عِنْدَ الْمَوْتِ بِنُفُوسِنَا وَ هُمْ أَکْثَرُ وَ أَمْکَرُ وَ أَنْکَرُ وَ نَحْنُ أَفْصَحُ وَ أَنْصَحُ وَ أَصْبَحُ .
درود خدا بر ایشان: (از امام دربارة قریش پرسیدند) فرمودند : اما بنى مخزوم ، گُل خوشبوى قریشند ، که شنیدن سخن مردانشان ، و ازدواج با زنانشان را دوست داریم ؛ اما بنى عبد شمس (1) بد اندیش تر و بخیل تر مى باشند ، و اما ما (بنى هاشم) آنچه در دست داریم بخشنده تر ، و براى جانبازى در راه دین سخاوتمندتریم . آن ها شمارشان بیشتر اما فریبکارتر و زشت روى ترند و ما گویاتر و خیرخواه تر و خوش روى تریم.(2)
1. ضرورت تعدیل خوش بینى (آپتى میسم Optemism) و بد بینى (پسى میسم Pessimesm ).
2. بنى عبد شمس ، همان امویان هستند، که عبد شمس پسر عموى هاشم بن عبدالمطلب بود
منبع: نهج البلاغه

عزیز آل یاسین
انتظار فرج امام زمان (علیه السلام)

در روایات اهل بیت (علیهم السلام) ظهورامام عصر (علیه السلام) همچون زمان بر پایی قیامت به صورت ناگهانی معرفی شده است، لذا امید ظهور آن حضرت، در هر صبح و شام، وجود دارد و باید همواره منتظر قدوم مبارک آن عزیز بود. نکته ی قابل تأمل این است که، انتظارفرج، با تقوا قرین است نه با معصیت و پلیدی. بنابراین انتظار ظهور زمان (علیه السلام) باید همواره با طهارت جسم و روح باشد همین است که حضرت علی (علیه السلام) فرموده اند: «انسان منتظر مانند مجاهد فی سبیل الله است که در خون خود دست و پا می زند.» (1)
یکی از برکات انتظار فرج امام زمان (علیه السلام) گشایش در کارهای خودمان است. حتی وجود مقدس حضرت مهدی (علیه السلام) نیز در این خصوص به شیعیان و پیروان خود دستور داده اند: وأکثروا الدعاء بتعجیل الفرج فإن ذلک فرجکم. (2)
«برای تعجیل در امر فرج بسیاردعا کنید؛ زیرا گشایش شما در آن است.»
چشم ما حلقه صوت شام و سحر
هست پیوسته به فکر توبه در
همچو یعقوب زهجران پسر
این نوشتیم ز خونابه جگر
که ای فروزنده تر از ماه بیا
یوسف فاطمه از چاه درآ(3)

منابع:

1- بحارالانوار، ج68، ص 61.
2- کمال الدین، ج2، ص485.
3- سروده ی حضرت آیت الله سید ابوالحسن مهدی (دامت برکاته)

مواعظ جاوید
ایران تا آخر آمریکا را تحقیر خواهد کرد

اگر بخواهید کشور شما یک کشور مستقلی باشد که دیگران نتوانند در آن دخالت بکنند از خودتان باید شروع کنید. تمام خوف و ترس هایی که انسان دارد از دشمن، برای این است که خودش را می بیند. اگر چنانچه دید که خدا هست در کار، برای خدا دارد کار می کند، نمی ترسد، برای این که مقدرات دست اوست.
... این استقلالی که خدا به ما داده اگر عنایت اونبود کی می توانستیم ما این کار را بکنیم؟ چطور ما می توانستیم در مقابل این آشوب دنیا و این قدرت های شیطانی دنیا یک همچو رژیمی را که همه دنبال این بودند که حفظش بکنند، اگر خدا نبود شما با کدام قدرت می توانستید این کار را بکنید؟ اگر عنایت خدا و توفیق خدا نبود شما هم چطور می توانستید دست آمریکایی که دنیا را دارد می بلعد از کشورتان قطع کنید؟ از قراری شنیدم رئیس جمهور آمریکا گفته است که ایران ما را تحقیر کرد. این اول کار است، ایران تا آخر شما را تحقیر خواهد کرد.
... اگر عنایت خدا نبود کی می توانستید چنین کاری را بکنید که در دنیا نظیر ندارد و نشده است؟ اینها عنایت خداست این عنایت خدا را حفظ کنید و حفظش به این است که این کشوری را که به شما داده به آن خدمت کنید.
منبع:صحیفه ی نور، ج18، ص 215.

در محضر ولایت

ماه رمضان فرصتى براى رعایت بیشتر تقواست. چرا؟ چون ماه رمضان، ماه کفِ‌ّنفس و خویشتندارى است. حدّاقل آن، خویشتندارى از خوردن و آشامیدن و لذایذ جسمانى است؛ اما حداکثر آن، خویشتندارى از گناهان و خطاهاى اخلاقى و رفتارى است؛ آن هم در معناى صوم و وظایف ماه صیام هست و ما را به آن وادار و تحریض کرده‌اند. اگر روزه بگیریم، این خویشتندارى‌اى که در این ماه تمرین مى‌کنیم، ما را به همان تقوا و مراقبت نزدیک مى‌کند؛ چون از خود مراقبت مى‌کنیم تا از صراط مستقیم تخطّى نکنیم.
این خویشتندارى هم تمرین همین مراقبت است؛ یعنى تخطّى نکردن. وظیفه‌ى ما در فضاى ماه مبارک رمضان این است.
خداى متعال، برکات و رحمت خود را در ماه رمضان براى بندگان خود مقدّر و مقرّر کرده است. در روایت داریم که درهاى آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ یعنى رابطه‌ى قلبى انسان با خدا در این ماه آسانتر از همیشه است. در روایت داریم که درهاى بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ یعنى به برکت روزه و توجه و خشوعى که لازمه‌ى روزه است، فرصت و توفیق کار نیک براى انسان وجود دارد. البته فرصت به معناى تحقّق آنچه انسان از آن فرصت جستجو مى‌کند، نیست؛ اراده و دنبال‌گیرى و خواست و حرکتِ ما را لازم دارد. در هر حال این فرصت وجود دارد و ما مى‌توانیم از آن بهره ببریم و استفاده کنیم.
منبع: برگزیده بیانات مقام معظم رهبری در دیدار کارگزاران نظام جمهورى اسلامى ایران 20/8/81

شمیم هدایت
تعقل و دوراندیشی

در سوره ی شمس که از نظر اخلاقی یکی از بهترین سوره های قرآن است، خداوند متعال، پس از آن که قضیه ی قوم ثمود و سرنوشت شوم آنان را بیان می کند، در آخر کار می فرماید: «ولایخاف عقباها»(1) یعنی همه ی بدبختیهایی که این قوم بدان دچار گشتند، به خاطر آن بود که عاقبت اندیش نبودند و از سرانجام عمل خویش بیمناک نگشتند.
از نمونه های روشن عاقبت اندیشی این است که: انسان وقتی می خواهد چیزی بگوید، اول فکر کند، عاقبت آن را بسنجد، هدف و نتیجه و تبعات آن را در نظر بگیرد، اگر خوب است بگوید و انجام دهد و الا از گفتن و انجامش دست بردارد، تا به راه سعادت رهنمون گردد. در معارف روایی، عقل وسیله ی پرهیز از گناه و دوری جستن از عیوب(2)، و نیز وسیله ی عبادت خداوند و اکتسابی جفت(3) معرفی شده است.
... اگر تعقلی برای ما و جوانان ما نباشد، در عین این که دنیا و مافیها را هم داشته باشیم، انگار که هیچ نداریم. اگر از نظر تمکن مالی و از نظر وجاهت ظاهری هم در سطح خیلی بالا باشیم، باز بدون عقل و تفکر، این جلال و جمال، هیچ ارزشی ندارد. زیرا پست ترین صفات رذیله، در پیش اهل دل «حمق» است، یعنی حماقت، بی فکری، بی گدار به آب زدن و بدون عاقبت اندیشی کارکردن. در روایت ما، نداشتن و به کار نبستن عقل، از بالاترین مصیبتهاست، و کسی را که از نفع عقل محروم مانده، شقی و بدبخت می خوانند. لذا نیروی عقل برای تأمین آینده جوان، برای دستیابی به علم، برای حقیقت یابی و حقیقت جویی، برای عاقبت بخیری و برای رسیدن به سعادت فردی واجتماعی بسیار مؤثر بلکه یک ضرورت است.

پی‌نوشت‌ها:

1- سوره ی شمس، آیه ی 15.
2- حضرت علی (علیه السلام) غررالحکم، ج 68.
3- حضرت امام صادق (علیه السلام): اصول کافی، ج1، ص11.
منبع: اخلاق و جوان، حضرت آیت الله العظمی مظاهری (دامت برکاته)، صص 23- 22.

نکته های ناب

بهره برداری از زمان و استفاده از فرصتها
ارزش عمر، ارزش جوانی، ارزش وقت و زمان در فرهنگ اسلامی به نحو قابل توجهی مورد تأکید و عنایت قرار گرفته است. عمر و زمان به عنوان بهترین و ارزشمندترین فرصتهایی است که در صورت از دست رفتن، دوباره به دست نخواهد آمد. در روایات اسلامی و معارف دینی بر اهمیت و جایگاه زمان و فرصتها و همچنین استفاده ی بهینه و مطلوب از آن تأکید فراوان شده است. در این قسمت به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
ضایع کردن فرصتها باعث غصه است
کارها در گرو اوقات آنهاست
بر عمرت بخیل تر از درهم و دینار باش
هر کس به کارهی بی اهمیت مشغول شود، کارهای مهم را ضایع کرده استانسان فرزند همان ساعتی است که در آن قرار دارد- فرصتها همانند ابر زود گذرند. پس آنها را غنیمت شمرده و به سوی آنها بشتابید
پنج نعمت را قبل از پنج چیز غنیمت بدان، زندگی را قبل از مرگ، سلامتی را قبل از بیماری، فراغت را قبل از گرفتاری، جوانی را قبل پیری و غنا را قبل از فقر. (1)
قدر شناسی و استفاده از فرصتها، بهره برداری صحیح از عمر( به ویژه از دوران جوانی) و خودسازی یک وظیفه ی بسیار مقدس و ارزشمند است که می تواند مسلمین را در راه خیر و صلاح یاری داده، شخصیت انسانی آنها را ساخته و راه تکامل را به ایشان بیاموزد.

پی‌نوشت‌ها:

1- میزان الحکمه، ج 6، ص 539، و ج7، ص 284.
منبع: بهروه روی در فرهنگ اسلامی، حجت الاسلام دری نجف آبادی، صفحات 21 و 22.

دل نوشته

صدای پای بهار

حسین امیری
صدای پای بهاری دوباره، صدای پای بهاری همیشه می‏آید.
مدتی است پلکم می‏پرد؛ شاید خبر از میهمانی عزیز است.
مدتی است دلم برای آمدنش شور می‏زند.
می‏آید مثل هر سال؛ وقتی که خسته‏ایم، وقتی که داریم کهنه می‏شویم و سنگین و سخت و سربی.
می‏آید؛ به موقع می‏آید و هیچ وقت دیر نمی‏کند؛ با یک بغل گل محمدی راز و نیاز می‏آید؛ با گل دعای سحر و نسیم دم افطار؛ وقتی از گذر ایام به غفلت می‏رسیم، وقتی از عبور روزهای تکراری جاده دلمان برف‏گیر می‏شود و پاهای مسافر ایمانمان یخ می‏زند، می‏آید برای تازه شدن ما.
می‏گویم مثل بهار؛ چون بهار، بهانه‏ای برای تازه شدن است. می‏گویم بهار؛ چون بهار باده‏نوشان، مستی و فرزانگی است.
می‏گویم بهار؛ زیرا فصل شکفتن انسان است، چون گل‏هایی که در دامن کوه‏های سرسبز به بهانه عبور جویباری عاشق، می‏رویند.

در کوچه‏های ایمان

حمید باقریان
با آمدن رمضان، بوی عرفان در کوچه‏های شهر ایمان می‏پیچد.
فضای روحانی رمضان، فصلی است برای شکوفایی دل‏های عاشق، دل‏های تشنه حقیقت.
رمضان، ماه رهایی از فرش، ماه پیوند با عرش، ماه رسیدن به خانه دوست است.
می‏شود در فضای ملکوتی رمضان تکثیر شد و به «نورٌ علی نور» رسید.
طعم آبی رمضان، آسمانی از عشق را برای عاشقان طریقت به ارمغان می‏آورد.
در فصل نورانی رمضان، می‏شود به کانون روشنی از نور رسید. در رمضان می‏توان در لابه‏لای گل‏های توحید، در خانه همیشه روشن خورشید، در همه جای هستی، خدا را احساس کرد.
...و در رمضان، باید دل به دوست سپرد و مجذوب دوست شد.

یاد ابرار
جلوه اخلاص

در سال 1292 ش در آذر شهر سر آغاز زندگی شهید محراب آیت الله سید اسد الله مدنی رقم خورد . در حوزه ی علمیه ی یزد دروس دینی را فراگرفت .سپس به قم سفر کرد و در حو ه ی علمیه از محضر اساتیدی همچون آیات عظام کوه کمره ای ، خوانساری ، امام خمینی (رحمت الله علیهم ) بهره بُرد .
در چهل سالگی پس از زیارت خانه ی خدا به نجف عزیمت نمود و به تحصیل و تدریس پرداخت . پیش از نهضت ، سال 42 به مبارزه با بهائیت پرداخت . وی در کنار شهید نواب صفوی در مقابل افکار پوچ کسروی ها مقاومت کرد .
در سال های 51 -50 از جانب ساواک تبعید شد . پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اولین انتخابات مجلس خبرگان از طرف مردم همدان به نمایندگی در این مجلس انتخاب گردید.
آیت الله مدنی هم چنان که در انقلاب اوّل ( سرنگونی حکومت پهلوی ) ودوّم ( تسخیر لانه ی جاسوسی ) تلاشگر خستگی ناپذیر صحنه ها بود در انقلاب سوّم ( خنثی ساختن توطئه ی لیبرالها وملّی گراها هم چون بنی صدر ) نیز نقش اساسی خود را ایفا کرد .
ایشان بعد از شهادت آیت الله قاضی طباطبایی از طرف امام راحل به امامت جمعه ی تبریز منصوب گردید.
در آن زمان عناصر ضد انقلابی ( حزب خلق مسلمان ) دست به اقداماتی مخرّب علیه انقلاب و ولایت فقیه زده بودند. عناصر این حزب روزی به خانه اش می ریزند وروزی محراب عبادتش را به آتش می کشند و روزی دیگر قصد جان وی را می کنند و روزی هم آب دهان به صورتش می اندازند !
با توجه به تهدید شدید حزبی ها مبنی بر ترک نماز جمعه ولی باز هم ایشان این سنگر الهی را حفظ نمودند و فرمودند : اگر من به مسجد نروم تضعیف روحیه ی مسلمانان کرده ام و من پیش خدا جوابی ندارم ، چه جوابی به خدای خود بدهم که اگر مسجد نرفتم به خاطر جانم بود می گوید اسلام وانقلاب از تو عزیز تر بود .
سر انجام در 20 شهریور سال 1360 بعد ازاقامه ی نماز جمعه در محراب مشغول عبادت بود که منافقی به سوی ایشان هجوم می برد . سپس صدای انفجار مهیب محراب عبادت را غرق خون می کند . واین آیت بصیرت تا منزل جانان عروج می کند .
منبع: گلشن ابرار ،ج2،ص847

حکایت ها و پندها
اجر بوسیدن پدر و مادر

مردی به حضور پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) رسیدو پرسید: «ای رسول خدا! من سوگند خورده ام که آستانه ی در بهشت را ببوسم، اکنون چه کنم؟» پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: پای ما در و پیشانی پدرت را ببوس، (یعنی اگر چنین کنی، به آرزوی خود در مورد بوسیدن آستانه ی در بهشت می رسی.)
او پرسید: اگر پدر و مادرم مرده باشند، چه کنم؟
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: قبر آن ها را ببوس.
هنگامی که حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای دیدار پسرش اسماعیل، از شام به مکه آمد، فرزندش در خانه نبود و حضرت ابراهیم (علیه السلام) به سوی شام برگشت. وقتی اسماعیل به خانه بازگشت، همسرش آمدن حضرت ابراهیم (علیه السلام) را به اسماعیل خبر داد. اسماعیل به جست و جوی رد پای پدر پرداخت و جای پای پدرش را پیدا کرد و به عنوان احترام به پدر، جای پای ایشان را بوسید.
منبع: الاعلام قطب الدین حنفی ص 24.

معرفی کتاب

مسأله شفاعت، چیزى است که ریشه‏ ى قرآنى و حدیثى داشته و ضرورت مذهب به حساب می‏آید. بنابراین، یکى از شفعاى روز قیامت- آن هم در حد وسیع- حضرت فاطمه‏ ى زهرا علیهاالسلام می ‏باشد که در اینجا توجه شما را به مضمون دو حدیث که از طریق حضرت سلمان و جابر جعفى آمده است جلب مى کنم:

به ادامه مطلب مراجعه نمایید.....

روزى سلمان به پیامبر صلى اللَّه علیه و آله خدا گفت: اى مولاى من! تو را سوگند به خدا، از عظمت فاطمه علیه‏السلام در روز قیامت تعریفى بفرمایید.
پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله با تبسم رو به سلمان کرد و فرمود: سوگند به آن آفریدگارى که جانم در دست اوست، فاطمه علیهاالسلام را در آن روز بر ناقه‏اى از ناقه‏ هاى بهشت سوار می کنند، جبرئیل و میکائیل به ترتیب از راست و چپ او حرکت می نمایند. امیرالمؤمنین پیشاپیش و حسن و حسین از پشت سر، وى را همراهى می کنند، تا بدین طریق فاطمه علیهاالسلام از پل‏ صراط می گذرد و پس از گفتگوهاى زیاد، آنگاه خطاب می رسد: فاطمه! هرچه می خواهى بخواه. دخترم عرض میکند:


اسالک ان لاتعذب محبى، و محبى عترتى بالنار، فیوحى اللَّه الیها: یا فاطمه! و عزتى و جلالى و ارتفاع مکانى، لقد آلیت على نفسى من قبل ان اخلق السموات و الارض بالفى عام ان لااعذب محبیک و محبى عترتک بالنار. (1)
بار الهى! از تو می‏خواهم علاقه‏ مندان خود و فرزندانم حسن و حسین را در آتش مسوزان. خطاب می‏رسد: یا فاطمه! سوگند به عزت و جلالم، دو هزار سال پیش از خلق آسمانها و زمین، بر خودم لازم کرده‏ ام که این حاجت تو را برآورم


جابر جعفى نیز به حضور امام باقر علیه‏ السلام رسیده، عرض کرد: فدایت شوم، حدیثى در مورد فاطمه علیهاالسلام بفرمایید، که با نقل آن، شیعیان را خوشحال کنم.
حضرت فرمودند: در روز رستاخیز منابرى از نور براى پیامبران نصب می ‏گردد، که منبر رسول خدا از همه مجلل‏تر است و همچنین منبرهایى براى اوصیا در نظر می ‏گیرند که جایگاه على علیه ‏السلام از همه بالاتر می ‏باشد آنگاه نوبت به فرزندان انبیا می ‏رسد که مقام حسن و حسین علیهم السلام بس منیع‏تر است. سپس نوبت فاطمه علیهاالسلام فرامی‏رسد و او را با تجلیل و شکوه بی ‏نظیر به محشر آورند و کنار در بهشت قرار می ‏گیرد، ولى داخل آن نمی ‏شود و می‏گوید: خدایا! از تو مسالت می ‏دارم که مقام مرا در همچو روزى براى اهل محشر معلوم کنى.


از جانب خدا ندا می‏رسد: اى دختر پیامبر! برگرد به سوى اهل محشر و هر که را از علاقه‏ مندان خود یافتى شفاعت کن.
امام باقر علیه ‏السلام می ‏فرمایند: به خدا سوگند، فاطمه علیهاالسلام شیعیان خویش را یکى پس از دیگرى انتخاب نموده و داخل بهشت می ‏نماید، همان طورى که پرنده‏ا دانه‏ ها را برمى گزینند، و سپس شیعه‏ هاى آن حضرت نیز، خود شفاعت نموده و علاقه‏مندان فاطمه علیهاالسلام را به بهشت داخل میکنند...
در دنباله این حدیث امام پنجم میفرمایند:


واللَّه لایبقى فى الناس الا شاک او کافر او منافق. (2)
سوگند به خدا، از امت اسلامى کسى باقى نمی‏ماند مگر افراد مذبذب و کافر و منافق و سایر مردم مشمول شفاعت فاطمه می‏گردند.
در پایان این فصل، براى توضیح مطلب، تذکرى را لازم می‏دانم و آن اینکه: شفاعت شوندگان باید واجد شرایط باشند. ایمانشان را در دنیا تباه نسازند. حقوق و آبروى مردم را تضییع ننمایند.


در عمل به واجبات دینى کوتاهى نکنند. از نظر اخلاقى و عملى مشابهت و سنخیت با فاطمه علیهاالسلام و سایر شفاعت‏ کنندگان داشته باشند، و گرنه به طور مطلق مشمول شفاعت نمی‏شوند، بلکه هر جرم و تخلف دینى و تجاوز به حقوق دیگران، کیفر مناسبى را به دنبال خواهد داشت و چنین افرادى به طور محدود و موقت کیفر می ‏بینند و سپس مشمول شفاعت می ‏شوند...


همانطورى که دانش‏ آموزان غیر واجد شرایط مشمول الطاف مربیان آموزشى نمی ‏گردند.
خداوندا! ما را شایسته‏ ى شفاعت فاطمه، پدر، شوهر، و فرزندان معصوم او بفرما.

1ـ سفینه البحار، ج 2، ص 375.
2ـ عوالم، ج 11، ص 150- بحارالانوار، ج 43، ص 64،