اگر سیستم ایمنی بدن به هر علتی درست عمل نکند یا در ایفای نقش خود برای حفظ سلامت و ایمنی بدن زیاده‌روی کند و عوامل خارجی را که در شرایط عادی هیچ خطری برای سلامت بدن ندارد، هدف قرار دهد، فرد مستعد ابتلا به آلرژی می‌شود.

به عواملی که بدن را هدف قرار می‌دهد و منجر به بروز واکنش‌های آلرژی می‌شود، اصطلاحا مواد آلرژی‌زا گفته می‌شود.

مواد آلرژی‌زا طیف وسیعی از مواد مختلف ـ از گرده گل ها، قارچ‌های گیاهی تا ذرات گرد و غبار موجود در هوا ـ را دربر می‌گیرد.

در سال‌های اخیر، شمار مبتلایان آلرژی در کشورهای توسعه یافته افزایش یافته است. به گفته متخصصان، مهم‌ترین علت شیوع آلرژی رعایت بیش از اندازه بهداشت فردی و عمومی است.

در این جوامع، بدن از سنین کودکی در معرض آلودگی قرار نمی‌گیرد تا سیستم ایمنی تقویت شود. در چنین شرایطی هر ماده خارجی حتی اگر مضر هم نباشد، زمینه‌ساز بروز واکنش آلرژیک است.

به محض این‌که بدن برای نخستین بار در معرض عوامل آلرژی‌زا قرار گیرد، از خود واکنش نشان می‌دهد. دفعات بعدی نشانه‌های واکنش آلرژیک نمایان می‌شود که می‌تواند طیف وسیعی از علائم ـ از خارش‌های پوستی تا مشکلات تنفسی ـ را به همراه داشته باشد. واکنش‌های آلرژیک در افراد مختلف متفاوت است.

مواد آلرژی‌زا می‌تواند ازطریق ریه، چشم، هرگونه خراش یا بریدگی در سطح پوست و همچنین غشاءهای مخاطی به بدن راه یابد.

آنتی‌بادی‌هایی که به عنوان حسگر‌های اختصاصی سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند، به سطح Mast Cell‌ها که نوعی سلول خونی هستند، می‌چسبند.

این گروه از سلول‌های خونی در دستگاه تنفس و گوارش ـ‌که محل اصلی ورود مواد آلرژی‌زاست ـ به وفور یافت می‌شود.

هنگام مواجهه با مواد آلرژی‌زا آنتی‌بادی‌ها به مولکول‌های پروتئینی مواد آلرژی زا متصل می‌شوند. اگر تعداد آنتی‌بادی‌ها در بدن کافی باشد، به عنوان سیستم اعلام خطر عمل می‌کند و سلول‌های خونی را که وظیفه حفاظت از دستگاه گوارش و تنفس را بر عهده دارد، از خطر ورود عوامل آلرژی‌زا به بدن آگاه می‌سازد.

حضور مواد آلرژی‌زا موجب می‌شود، سلول‌های خونی محافظ که در واکنش به عوامل بیماری زا از بدن دفاع می‌کند، منفجر شوند و مواد شیمیایی را برای از بین بردن مواد آلرژی‌زا ترشح کنند.

هیستامین و اینتر لوکین از جمله مواد شیمیایی آزاد شده است که می‌توان آنها را عامل اصلی بروز این علائم در بدن به حساب آورد.

با آزاد شدن مواد شیمیایی مختلف در واکنش به مواد آلرژی‌زا مجموعه‌ای از علائم مختلف در بدن فرد نمایان می‌شود که بعضی از این علائم بلافاصله ظاهر می‌شود و بعضی دیگر ممکن است با چند ساعت تاخیر بروز پیدا کند.

ترکیباتی مانند پروستاگلاندین‌ها، هیستامین و لیکوترین‌ها روی پایانه‌های عصبی اثر می‌گذارد و موجب خارش سطح پوست می‌شود.

این ترکیبات می‌توانند فشار خون و انقباض عضلانی را نیز تحت تاثیر خود قرار دهند. سیتوکینزو کموکینز از دیگر ترکیبات شیمیایی آزاد‌شده در واکنش‌های آلرژیک است که بتدریج به بافت‌های گوارشی و تنفسی آسیب می‌رساند و موجب اختلال در عملکرد سیستم تنفسی و تنگی نفس می‌شود. (جام جم - ضمیمه سیب)

مترجم: فرانک فراهانی‌جم
منبع: Britanica